Sunday 19 October 2014


یاده‌وه‌رییه‌كانى كۆبانێ: 4 رۆژى ئه‌و شاره‌ى كه‌ به‌ره‌نگارییه‌كى بێ وێنه‌ به‌رامبه‌ر به‌ داعش به‌رێوه‌ ده‌بات

ئه‌ڵقه‌ى دووه‌م

 هێمن میرانى

رۆژنامه‌نووسى كورد هه‌یسه‌م موسلیم له‌ شارى كۆبانى شان به‌شانى شه‌رِڤانانى كوردستان ماوه‌ته‌وه‌ و راپۆرتێكى چوار ئه‌ڵقه‌یی كه‌ باس له‌ چوار رۆژى كۆبانى ده‌كا بۆ گۆڤارى نیوزویك ره‌وانه‌ كردووه‌، ئه‌مه‌ ئه‌ڵقه‌ى دووه‌مى راپۆرته‌كه‌یه‌تى كه‌ باس له‌ سه‌ختى شه‌رِى نێوان خه‌ڵكى خۆرِاگر و ئازاى كۆبانى و تیرۆریسته‌كانى داعش ده‌كا له‌ گه‌رِه‌كى بۆتان و به‌ره‌ى رۆژئاوا و باشورى كۆبانى. وه‌كو ئه‌ڵقه‌ى یه‌كه‌م ئێمه‌ ته‌نیا سه‌ره‌ مانشێت بۆ بابه‌ته‌كان ده‌نوسین بۆ زیاتر سه‌رنج راكێشان و ده‌قه‌كه‌ وه‌كو ئه‌وه‌ى هه‌یسه‌م بۆ نیوزویكى نوسیووه‌ ده‌كه‌ینه‌ كوردى و به‌ تامى خۆى بڵاوى ده‌كه‌ینه‌وه
‌.

شه‌رى كۆلانان گه‌رمتر ده‌بێ
رۆژى هه‌ینى 10 ى ئۆكتۆبه‌ر، له‌ كاتێك كه‌ ئۆپه‌راسیۆنه‌ ئاسمانیه‌كانى هاوپه‌یمانان به‌رده‌وامیان هه‌بوو، سه‌ركرده‌ كورده‌كانى كۆبانى رایانگه‌یاند كه‌ توانراوه‌ داعش ناچار به‌ پاشه‌كشێ بكرێ. له‌ راگه‌یه‌ندراوێكدا، سوپاى ئه‌مریكا پشت راستى زانیاریه‌كانى كرده‌وه‌ كه‌ كورده‌كان به‌رده‌وامن له‌ به‌رگرى كردن له‌ دژى داعش. شه‌رِى جاده‌ به‌ جاده‌ له‌ گه‌ڵ به‌رده‌وامى بۆردوومانه‌كان ئه‌مرِۆ له‌ دیوى ناوه‌وه‌ى كۆبانى خه‌ستتر بوون. ده‌نگى ته‌قینه‌وه‌ له‌ هه‌موو شوێنێك ده‌بیسترێ و داعش ناوچه‌كانى نیشته‌جێبوون به‌ خه‌ستى ده‌كاته‌ ئامانج. هێرشه‌كانى تا ئه‌ندازه‌یه‌كى كه‌موێنه‌ زیاد و خه‌ست كردووه‌. بۆمب و موشه‌كه‌كانى داعش یه‌ك له‌ دواى یه‌ك ده‌بارێنه‌ سه‌ر باڵه‌خانه‌كانى نێو سه‌نته‌رى كۆبانى. بۆردوومانه‌ چرِه‌كانى ئه‌مرِۆى داعش نیشانه‌ى ئه‌وه‌ پیشان ده‌ده‌ن كه‌ له‌ ماوه‌یه‌كى نزیك ئه‌گه‌رى ئه‌وه‌ هه‌یه‌ هێرشێكى زه‌مینى چرِ بكه‌نه‌ سه‌ر شاره‌كه‌. به‌ گوێره‌ى ئه‌و بۆردوومانه‌ خه‌ست و چرِه‌ى ئه‌مرِۆ بێ، پێده‌چێ چه‌كداره‌كانى داعش هاوكارى سه‌ربازى و پشتیوانى زۆریان پێ گه‌یشتبێ بۆ ئه‌وه‌ى هێرشه‌كانیان بۆ سه‌ر كۆبانى چرِتر بكه‌نه‌وه‌. هه‌روه‌ها ئه‌گه‌رى ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ كه‌ پشتیوانى سه‌ربازى له‌ شارۆچكه‌كانى جه‌رابلوس و ته‌ل ئه‌یوب گه‌یشتبنه‌ چه‌كدارانى داعش بۆ ئه‌وه‌ى هێرشه‌كانیان فراوانتر و به‌هێزتر بكه‌ن بۆ كۆبانى.

 گه‌رِه‌كى بۆتان چ باسه‌
ئه‌مرِۆ فرۆكه‌كانى هاوپه‌یمانان بۆردوومانى مۆڵگه‌كانى داعشیان له‌ موبته‌ل و به‌رزاییه‌كانى موشته‌نور كرد، به‌لام شه‌رِه‌كێكى خه‌ستى شه‌قام به‌ شه‌قام له‌ باشور و رۆژهه‌لاتى شار به‌رێوه‌ده‌چێ. ئه‌مرِۆ چوومه‌ گه‌ره‌كى بۆتان له‌ باشورى كۆبانى.  له‌وێ شه‌رِێكم بینى هه‌رگیز شه‌رِى شه‌قام به‌ شه‌قامى وا ترسناكم له‌ چه‌ند ساڵى رابردووى شه‌رِى ناوخۆیی له‌ سوریا نه‌بینیووه‌. ئه‌و شه‌رِه‌ ئه‌وه‌نده‌ ئالۆز و تێكه‌ڵ بوو، گه‌رِه‌لاوژه‌یه‌ك بوو بۆ خۆى. شه‌رِى سه‌خت و قورس له‌ ته‌واوى گه‌رِه‌كه‌كه‌ به‌رِێوه‌ ده‌چوو له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ى بۆمب و موشه‌كیش به‌ به‌رده‌وامى ده‌بارینه‌ سه‌ر باڵه‌خانه‌كانى ناوچه‌كه‌. شه‌رِڤانێك به‌ منى گوت كه‌ باشتره‌ بگه‌رِێمه‌وه‌ دواوه‌ بۆ ناو سه‌نته‌رى شار چونكه‌ دۆخه‌كه‌ زۆر به‌ره‌و مه‌ترسى زیاتر ده‌چێ. تۆز و خوڵى بۆردوومانه‌كان به‌ ته‌واوى گه‌رِه‌كه‌كه‌ى دایپۆشى بوو. دوكه‌ڵ و تۆزى ئه‌و باڵه‌خانانه‌ى ده‌بابه‌كانى داعش وێرانیان كردبوو ناوچه‌كه‌یان به‌ ته‌واوى داپۆشى بوو به‌ جلوبه‌رگ و ده‌موچاوى زۆرینه‌ى شه‌رِڤانه‌ كورده‌كانیشه‌وه‌. ته‌رمى نۆ چه‌كدارى كوژراوى داعشم ژمارد كه‌ له‌و ناوه‌دا كه‌وتبوون. شه‌رِڤانێك پێى گوتم كه‌ ئه‌م به‌یانیه‌ ئه‌و چه‌كدارانه‌یان كوشتووه‌ له‌و كاته‌ى به‌و ناوه‌ تێپه‌رِ ببوون وله‌ پێشرِه‌ویدابوون و بێئاگابوون له‌وه‌ى شه‌رِڤانه‌كان له‌ ناو باڵه‌خانه‌یه‌كى كاولكراودا كه‌مینیان بۆ دانابونه‌وه‌. هه‌روه‌ها ته‌رمى دوو شه‌رِڤانى كوژراوم بینى له‌ گه‌ڵ پینج برینداریان كه‌ به‌ سه‌ختى پێكرابوون. كۆنه‌ ئۆتۆمبێڵێكى فریاكه‌وتن ( ئه‌مبوڵانس) كه‌ جامه‌كانى شكابوون و كونى چه‌ندین گولله‌ به‌ ده‌رگاكانیه‌وه‌ دیاربوو، هات و شه‌رِڤانه‌ برینداره‌كانى یه‌په‌گه‌ى گواسته‌وه‌. ئافره‌تێكى كورد به‌ جلێكى شارییه‌وه‌ ئه‌مبۆلانسه‌كه‌ى لێ ده‌خورِى و له‌ گه‌ڵ په‌رستیارێكدا شه‌رِڤانه‌ برینداره‌كانیان بۆ نه‌خۆشخانه‌ گواسته‌وه‌.

لاى نه‌خۆشخانه‌ى وه‌ته‌نیه‌
ئه‌و ناوچه‌یه‌ به‌ ته‌واوى به‌ تۆز و خاشاكى باڵه‌خانه‌ وێرانبووه‌كان داپۆشرابوو، من له‌ خۆمه‌وه‌ پرسیارم ده‌كرد كه‌ چۆن ئه‌و پاڵه‌وانه‌ كوردانه‌ ده‌توانن له‌ نێو ئه‌و كه‌شه‌ فه‌وزایه‌ له‌ شه‌رِكردن و به‌رگرى به‌رده‌وام بن؟. باوه‌رِ به‌وه‌ ناكام كه‌ چاوه‌كانى خۆم ده‌یبینن!. شه‌رِكردن وه‌ستانى بۆ نیه‌ و بۆردوومان و موشه‌ك باران به‌رده‌وام و خه‌ستتر ده‌بێ. ناوچه‌كه‌م به‌جێ هێشت بۆ ئه‌وه‌ى بگه‌رِێمه‌وه‌ نێو بازار له‌ سه‌نته‌رى شار كه‌چى له‌ رێگه‌دا به‌ هۆى شه‌رِى شه‌قام به‌ شه‌قامى نزیك نه‌خۆشخانه‌ى وه‌ته‌نى بۆ ماوه‌یه‌ك گیرم خوارد. شه‌رِكردن له‌م ناوچه‌كه‌ خراپتر بوو. ئه‌مه‌ به‌ هیچ شتێكى دیكه‌ نه‌ده‌چوو كه‌ له‌ ژیانمدا دیبووم. من نزیكه‌ى 200 مه‌تر له‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌ دوورتر وه‌ستام. گولله‌ى هاوه‌ن له‌م ناوچه‌یه‌ به‌ جۆرێك ده‌بارینه‌ خواره‌وه‌ وه‌كو ئه‌وه‌ وابوو له‌ ئاسمانه‌وه‌ به‌رببنه‌وه‌. سوپاس بۆ خوا كه‌ ئه‌و نه‌خۆشخانه‌یه‌ به‌تاڵه‌، ده‌نا ئه‌و هاوه‌ن بارانه‌ قه‌سابخانه‌یه‌كى مه‌ده‌نى له‌م ناوچه‌یه‌ ده‌خولقاند. له‌ باشور و رۆژهه‌ڵاتى كۆبانى، دۆخه‌كه‌ به‌و جۆره‌ نیه‌ كه‌ له‌ نێوان 5 تا 10 خوله‌ك بۆردوومانێك یان رێژنه‌یه‌ك گولله‌ ببیستى، به‌ڵكو به‌رده‌وامه‌ و راوه‌ستانى بۆ نیه‌.

شه‌رِێكى نا به‌رامبه‌ر
چه‌كداره‌كانى داعش هه‌موو جۆره‌ چه‌كێكى قورسیان پێیه‌، هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌یه‌ هێرشه‌كانیان و بۆردوومانه‌كیان ئه‌و وێرانكارییه‌ گه‌وره‌یه‌ به‌ دواى خۆیاندا دێنن. له‌ به‌رامبه‌ردا چه‌كداره‌ ناوخۆییه‌ كوردییه‌كان به‌ چه‌كى كۆنى كلاشینكۆف و هه‌ندێ بۆمبى ته‌قینه‌وه‌ى ده‌ستكردى خۆماڵى و ئارِپى جى وه‌ڵامیان ده‌ده‌نه‌وه‌. ئه‌مه‌ به‌ راستى شه‌رِێكى نا هاوسه‌نگه‌ و هه‌موو دونیاش ئه‌مه‌ ده‌زانی. له‌ گه‌ڵ ئه‌مه‌ش وره‌ى دانیشتوانى كۆبانى و ئه‌و چه‌كدار و خه‌ڵكه‌ى به‌رگرى ده‌كات كه‌موێنه‌یه‌. شه‌رِڤانه‌كانى یه‌په‌گه‌ و یه‌په‌ژه‌ و خه‌ڵكى شاره‌كه‌ ده‌زانن بۆچى شه‌رِ ده‌كه‌ن و ئه‌وه‌ى به‌رامبه‌ریشیان كێیه‌.

به‌رگرى له‌ به‌هاى مرۆڤایه‌تى ده‌كه‌ن
من باوه‌رِم وایه‌ كه‌ ئه‌و ژن و پیاوه‌ كوردانه‌ى له‌ كۆبانى شه‌رِ ده‌كه‌ن و گیانى خۆیان ده‌كه‌نه‌ قوربانى بۆ هه‌موو مرۆڤایه‌تى چونكه‌ ئه‌و به‌ره‌نگارییه‌ى ئه‌وان به‌رِێوه‌ى ده‌به‌ن به‌رگرى كردنه‌ له‌ به‌ها و كه‌رامه‌تى مرۆڤایه‌تى كه‌ داعش ده‌یه‌وێ له‌سه‌ر گۆى زه‌وى بیسرێته‌وه‌. من ئافره‌تێكى چه‌كدارى كوردم بینى كه‌ قاچى راستى به‌سترابۆوه‌ به‌ هۆى ئه‌وه‌ى كه‌ بریندارببوو، به‌لام به‌ شه‌له‌ شه‌ل خۆى گه‌یانده‌ سوچێكى باڵه‌خانه‌یه‌كى نزیكى نه‌خۆشخانه‌ى وه‌ته‌نى بۆ ئه‌وه‌ى ته‌قه‌ له‌و چه‌كدارانه‌ى داعش بكا كه‌ له‌ دیووى ئه‌و به‌ره‌وه‌ ته‌قه‌یان ده‌كرد. وشه‌ ناتوانێ دادپه‌روه‌ریانه‌ رۆڵ و به‌ره‌نگارى و ئازایه‌تى ئه‌و ژنه‌ كورده‌ چه‌كدارانه‌ به‌رز بنرخێنێ. پاشان دوو شه‌رِڤانى یه‌په‌گه‌م بینى كه‌ شانیان به‌ هۆى برینداربوونه‌وه‌ به‌سترابۆوه‌ كه‌چى زۆر مه‌ردانه‌ شه‌رِیان ده‌كرد. شه‌رِڤانه‌كان دروشمیان بۆ یه‌كترى ده‌گوته‌وه‌ و وره‌ى هاورِێكانیان به‌رز ده‌كرده‌وه‌. بۆ نمونه‌ دروشمى "خاك یان مردن" یه‌كێك بوو له‌و دروشمانه‌ى له‌ نێو كه‌شى پرِ خۆڵ و خاشك و تۆز و دوكه‌ڵى گه‌رِه‌كى بۆتاندا یان ده‌گوته‌وه‌ و من به‌رده‌وام گوێ بیستى ده‌بووم. ده‌سته‌واژه‌ى كوردى "هه‌ڤال" به‌رده‌وام له‌و كه‌شه‌ پرِ ئاژاوه‌یه‌ گوێبیست ده‌بی كه‌ شه‌رڤانه‌كان به‌كاریان ده‌هێنا بۆ ئه‌وه‌ى هاورِێكانیان له‌ مه‌ترسى و خۆپارێزى ئاگادار بكه‌نه‌وه‌. توانیم به‌ سه‌لامه‌تى له‌و ناوچه‌یه‌ خۆم ده‌رباز بكه‌م و بگه‌مه‌وه‌ سه‌نته‌رى شار ئه‌گه‌رچى به‌ ته‌واوى به‌ هۆى ئه‌و رووداوانه‌ى ئه‌مرِۆ بینیم په‌شۆكابووم
ئه‌وانه‌ بڕیاریانداوه‌ یان له‌وێ بژین یان له‌وێ بمرن
.

مه‌رگه‌ساتى باپیره‌ و هۆشدارى
 له‌ نێو شار شه‌رِڤانى كورد دلۆڤان ساڵحم بینى كه‌ ته‌مه‌نى 21 ساڵه‌ و پێشتر له‌ هێزى ئاسایش كارى كردبوو. دلۆڤان له‌ ده‌ره‌وه‌ى باره‌گاى په‌یه‌ده‌ دانیشتبوو، به‌ ده‌ستیك چه‌كه‌كه‌ى گرتبوو به‌ ده‌سته‌كه‌ى دیكه‌شى جگه‌ره‌ى ده‌كێشا. زۆر په‌شۆكاو دیار بوو، هه‌رگیز پێشتر وام نه‌بینی بوو. پرسیارم لێى كرد كه‌ چى روویداوه‌؟ پێمى گوت كه‌ ئێستا هه‌واڵیان پێداوه‌ كه‌ چه‌كداره‌كانى داعش باپیره‌ 74 ساڵیه‌كه‌یان سه‌ربرِیووه‌. باپیرى دلۆڤان جوتیار بوو، داعشیه‌كان سه‌ریان برِى بوو چونكه‌ ره‌تى كردبۆوه‌ كه‌ ماڵه‌كه‌ى خۆى له‌ گوندى پینار له‌ ده‌وروبه‌رى كۆبانى چۆڵ بكات. دلۆڤان گوتى مام و پوره‌كانى ئێستا له‌ توركیان و ئه‌مرِۆ ته‌له‌فونیان بۆ كردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و مه‌رگه‌ساته‌ى باپیرى پێ بڵێن چونكه‌ داعش وێنه‌ى باپیرى سه‌ربرِاویان له‌ ئینته‌رنێت بلاو كردبۆوه‌. باوه‌شم پیاى كرد و خۆزگه‌م خواست كه‌ بریا هه‌ر له‌ سه‌ره‌تاوه‌ پرسیارم لێى نه‌كردایه‌ چونكه‌ به‌ گێرانه‌وه‌ى مه‌رگه‌ساتى باپیرى بۆ من زیاتر په‌شكۆكا. به‌ڵام كاتێك تۆ گوێبیستى مه‌رگه‌ساتى وا درِنده‌ ده‌بیت كه‌ له‌ گونده‌كانى چوارده‌ورى كۆبانى روو ده‌ده‌ن، هه‌ست ده‌كه‌ى كه‌ ئه‌و مه‌رگه‌ساتانه‌ له‌ هه‌ر كات ئه‌گه‌رى روودانیان هه‌یه‌ له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌زاران هاوڵاتیه‌ سڤیله‌ى هێشتا له‌ ناو كۆبانى ماونه‌ته‌وه‌. زۆر ترسناكه‌، به‌ تایبه‌ت كه‌ هێرشه‌كان خه‌ست ده‌بنه‌وه‌ و بۆردوومانه‌كان هێواش هێواش له‌ هه‌موو لایه‌كى شاره‌كه‌ نزیكتر ده‌بنه‌وه‌.

لێره‌ ده‌مرین
به‌رپرسانى كورد له‌ شاره‌كه‌ هانى هه‌موو خه‌ڵكى سڤیلیان داوه‌ كه‌ شاره‌كه‌ چۆڵ بكه‌ن و بچنه‌ باكورى كوردستان، باشورى رۆژهه‌ڵاتى توركیا. ئه‌مرِۆ نزیكه‌ى 400 هاوڵاتى شاره‌كه‌یان جێ هێشت، به‌ڵام زۆر خه‌ڵكى دیكه‌ برِیاریان داوه‌ بمێننه‌وه‌، ئه‌وان ده‌ڵێن زۆر پێیان باشتره‌ له‌ شاره‌كه‌یان بمرن نه‌ك بچنه‌ شوێنى دیكه‌ ببنه‌ په‌ناهه‌نده‌. پیاوێكى به‌ ته‌مه‌ن پێى گوتم كه‌ "زۆر له‌ لای باشتره‌ كه‌ له‌ نێو ماڵه‌كه‌ى خۆم بمرم نه‌ك له‌ لایه‌ن جه‌ندرمه‌كانى توركیا له‌سه‌ر سنوور ده‌ستگیر بكرێم یان بكوژرێم یان له‌ سه‌ر شه‌قامه‌كانى توركیا وه‌كو په‌ناهه‌نده‌یه‌كى فرامۆشكراو بژیم". ئێستا كه‌ هێرشه‌كان خه‌ستتر ده‌بنه‌وه‌، مه‌ترسى كۆمه‌ڵكوژى زیاتر ده‌بنه‌وه‌، به‌ڵام به‌رخودان هه‌ر به‌رده‌وامه‌. ماویه‌تى...


یاده‌وه‌رییه‌كانى كۆبانێ: 4 رۆژى ئه‌و شاره‌ى كه‌ به‌ره‌نگارییه‌كى بێ وێنه‌ به‌رامبه‌ر به‌ داعش به‌رێوه‌ ده‌بات


به‌شى یه‌كه‌م

هێمن میرانى

زیاتر له‌ مانگێك تێپه‌رِ بوو به‌سه‌ر به‌رخودانى كچ و كورِه‌ ئازاكانى كۆبانێ. به‌ره‌نگارى شه‌رِڤانانى كوردستان له‌ رۆژئاوا له‌ دژى گروپى تیرۆریستى داعش كه‌ به‌ چه‌كى پێشكه‌وتوو هێرشێكى چرِى به‌ به‌رده‌وامى بۆسه‌ر شاره‌كه‌یان ده‌ستپێكردووه‌ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كى یه‌كجار گه‌وره‌ى له‌ میدیاى جیهانى له‌ گه‌ڵ خۆى هێناوه‌. راسته‌ هاوكارى ئاسمانى هێزه‌كانى هاوپه‌یمانان له‌ ده‌ رۆژى رابردوو پێشرِه‌وییه‌كانى داعشى راگرت، به‌ڵام بوارى هیچ جۆره‌ به‌راوردكارییه‌ك له‌ نێوان هێزى لۆجستى و تواناى سه‌ربازى و پێشكه‌وتوویی چه‌كى ده‌ستى گه‌ریلاكانى كۆبانى و چه‌كداره‌كانى داعش نیه‌. كۆبانییه‌كان كچ و كورِى خۆرِسكى رۆژئاواى كوردستانن، باوه‌رِ بوونیان به‌ مافى خۆبه‌رێوه‌بردن له‌ وڵاته‌كه‌یان وزه‌ى به‌ره‌نگارییان پێ ده‌دات ئه‌گه‌رچى چه‌كه‌كاكانى ده‌ستیان كۆنن. رۆژنامه‌نووسى كورد هه‌یسه‌م موسلیم كه‌ له‌ نێو كۆبانى ماوه‌ته‌وه‌، راپۆرتێكى درێژ و پرِ زانیارى به‌ ناونیشانى سه‌ره‌وه‌ بۆ گۆڤارى نیوزویک ی ئه‌مریکی ره‌وانه‌ كردووه
راپۆرته‌که‌ له‌ به‌رگی گۆڤاری نیوزویک
‌.

 ئه‌م راپۆرته‌ دیووه‌ نه‌گوتراوه‌كانى ژیان و به‌رخودانى هاونیشتیمانه‌ ئازاكانى كۆبانى ده‌گێرِێته‌وه‌. من نه‌مویست هیچ هۆنینه‌وه‌یه‌كى رۆژنامه‌وانى بۆ راپۆرته‌كه‌ى هه‌یسه‌م بكه‌م، له‌ خواره‌وه‌ به‌شى یه‌كه‌مى وه‌كو خۆى بڵاو ده‌كه‌ینه‌وه‌، ته‌نیا هه‌ندێ سه‌ره‌ مانشێت بۆ سه‌رنج راكێشان زیاد ده‌كه‌ین.

میدیاكان سته‌م له‌ كۆبانى ده‌كه‌ن
من برِیارمدا له‌ ناو كۆبانی بمێنمه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى له‌ ناو شاردا رووداوه‌ راسته‌قینه‌كان بۆ ملیۆنان كورد بگوازمه‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌ى ئه‌و پروپاگه‌نده‌ و درۆیانه‌ى میدیاكانى ده‌وڵه‌تى ئیسلامى و میدیاكانى دیكه‌ى دونیا ده‌رباره‌ى به‌ره‌كانى شه‌رِ باسى ده‌كه‌ن.  راپۆرته‌كانى من بۆ هاوڵاتیانى كورده‌ بۆ ئه‌وه‌ى بزانن كه‌ كۆبانى زیندووه‌و باشه‌، چونكه‌ ئه‌وه‌ راستیه‌ كه‌ شاره‌كه‌ به‌ره‌نگارییه‌كى بێ وێنه‌ى نایاب به‌رِێوه‌ ده‌بات له‌ دژى ده‌ستدرێژى و هێرشه‌ به‌رده‌وامه‌كانى داعش كه‌ هه‌موو جۆره‌ ئامرازێكى تیرۆر و ترساندن و كوشتن به‌رێوه‌ ده‌به‌ن بۆ ئه‌وه‌ى جینۆسایدى كوردانى شاره‌كه‌ بكه‌ن. له‌ پاڵ میدیاكانى داعش، هه‌ندێ میدیاى نێوده‌وڵه‌تى و داموده‌زگاى راگه‌یاندن راپۆرت بڵاو ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ كۆبانى خه‌ریكه‌ ده‌كه‌وێته‌ ده‌ست چه‌كداره‌كانى داعش، به‌ڵام ئه‌م ده‌نگوباسانه‌ درۆى رووتن و ته‌نیا بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هێزى به‌ره‌نگارى كۆبانى بشكێنن. ئه‌گه‌ر ئه‌مانه‌ راست بوان ئه‌وا ئێستا من له‌ ناو شاره‌كه‌ نه‌مده‌توانىَ راپۆرتتان بۆ بنێرم. من له‌ ناو شاره‌كه‌م مامه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ى له‌ دژى ئه‌و ده‌نگوباس و پرِوپاگه‌ندانه‌ بوه‌ستم كه‌ له‌ لایه‌ن هه‌ندێ میدیاوه‌ بڵاو ده‌كرێنه‌وه‌. هه‌روه‌ها ویستم كه‌ بمرم له‌گه‌ڵ خه‌ڵكى خۆم و له‌ ناو شارى خۆم بم چونكه‌ به‌جێهێشتنى كۆبانى چاره‌سه‌ر نیه‌. كورد له‌ هه‌موو شوێنێك ده‌كوژرێن، لێره‌ و له‌ شوێنى دیكه‌ى ناو سوریا و توركیا. بۆیه‌ من به‌ پێویستم زانى كه‌ بمێنمه‌وه‌ و هه‌موو شتێك بكه‌م بۆ ئه‌وه‌ى له‌ رێگه‌ى كارى رۆژنامه‌وانى خۆمه‌وه‌ به‌شدار بم له‌ به‌رخودانى شاره‌كه‌م.
رۆژنامه‌ی خه‌بات ژماره‌ی رۆژی 19 ی ئۆکتۆبه‌ری 2014 لاپه‌ره‌ 7 ی کاروباری کوردستان
گه‌لێكى ئابڵوقه‌دراو، به‌رخودانێكى كه‌موێنه‌
به‌رخودانێكى یه‌كجار گه‌وره‌ له‌ دژى تیرۆرى داعش له‌م شاره‌ له‌ لایه‌ن خه‌ڵكێكى ئابڵوقه‌دراوه‌ به‌رێوه‌ ده‌بردرێ كه‌ خواردنى كه‌م و سوته‌مه‌نى و چه‌كى كه‌م و ته‌نانه‌ت هاوكارییه‌كى نێوده‌وڵه‌تى سنوورداریشان هه‌یه‌. چه‌كداره‌كانى داعش له‌ مانگى حوزه‌یراندا ته‌نیا له‌ یه‌ك رۆژدا پێنج یه‌كه‌ى سه‌ربازى سوپاى عێراقیان له‌ موسڵ به‌زاند، به‌ڵام كۆبانى ئه‌وه‌ یه‌ك مانگه‌ به‌ ته‌نیا به‌ره‌نگارى ده‌كا. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى نزیكه‌ى یه‌ك دانه‌ ساڵه‌ گه‌مارۆ دراوه‌ و له‌ ته‌واوى شاره‌ كوردییه‌كانى  دیكه‌ى سوریا دابرِێندراوه‌، كۆبانى مێژووى دروست كردوو منیش ده‌مه‌وێ ببمه‌ به‌شێك له‌ گوتنى چیرۆكى تراژیدى به‌ڵام پاڵه‌وانانه‌ى كۆبانى. له‌ رۆژى نوسینى ئه‌م راپۆرته‌، 25 رۆژ به‌سه‌ر هێرشى به‌رده‌وامى داعش بۆ سه‌ر كۆبانى تێپه‌رِ ده‌بێ. ئه‌وه‌ى لێره‌ روو ده‌دات له‌ هه‌ر كونجێكه‌وه‌ سه‌یرى بكه‌ى كه‌موێنه‌یه‌. هه‌ر یه‌ك له‌ دانیشتوانى شاره‌كه‌ رۆڵێك ده‌گێرِێ له‌م به‌ره‌نگارییه‌ مێژووییه‌ له‌ دژى داعش و بۆ پاراستنى شاره‌كه‌ له‌ پاڵ ئه‌وه‌ى كه‌ شه‌رِ وپێكدادانێكى خه‌ست له‌ ده‌وروبه‌ر و نێو كوچه‌ و كۆڵانه‌كانى شاردا ده‌گوزه‌رێ.
چیتر پاره‌ به‌هاى نیه‌ له‌ كۆبانی
ژیانى نێو گه‌مارۆ خه‌ڵكه‌كه‌ى كۆكردۆته‌وه‌، هه‌موو كه‌س خۆبه‌خشه‌ له‌ كۆبانی بۆ ئه‌وه‌ى پێشرِه‌وییه‌كانى داعش بوه‌ستێنن. دكتۆر و په‌رستیاره‌كان خۆبه‌خشانه‌ و به‌ نۆره‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌كان كار ده‌كه‌ن. دوكانداره‌كان، خواردن و خواردنه‌وه‌ و كه‌لوپه‌لى دوكانه‌كانیان به‌ خۆرِایی دابه‌ش ده‌كه‌ن به‌ سه‌ر شه‌رِڤانان و خه‌ڵكى سڤیلى شاره‌كه‌. دایكه‌ ئازاكان، كه‌ كچ و كورِه‌كانیان شان به‌شانى یه‌كترى له‌ به‌ره‌كانى پێشه‌وه‌ى به‌رگرین، خۆیان كۆكردۆته‌وه‌ و رۆژانه‌ خواردن دروست ده‌كه‌ن بۆ هه‌ر كه‌سێك كه‌ برسى بێ. چیتر پاره‌ هیچ به‌هایه‌كى نیه‌ چونكه‌ هه‌موو كه‌س ده‌یانه‌وێ سه‌رمایه‌كانى خۆیان له‌گه‌ڵ ده‌وره‌به‌ره‌كه‌یان به‌ش بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى له‌و كاته‌ سه‌خته‌دا یارمه‌تى یه‌كترى بده‌ن و بۆ پاراستنى شاره‌كه‌ له‌ به‌رگرى به‌رده‌وام بن. دۆخه‌كه‌ هه‌ر له‌وه‌ ده‌چێ هه‌موان سه‌ر به‌ یه‌ك خێزان بن. ئه‌م هه‌ماهه‌نگیه‌ى له‌سه‌ر گۆرِه‌پانه‌كه‌ هه‌یه‌ وزه‌ ده‌داته‌ رۆحى به‌رگرى له‌ كۆبانى. گه‌نج و پیر، هه‌موو ئه‌وانه‌ى تواناى هه‌ڵگرتنى چه‌كیان هه‌یه‌، ده‌ستیان داوه‌ته‌ چه‌ك و سوێندیان خواردووه‌ كه‌ تا كۆتایی به‌رگرى له‌ شاره‌كه‌یان بكه‌ن. من ئه‌مرِۆ هاوسه‌رۆكى په‌یه‌ده‌ خاتو ئاسیا عه‌بدوڵڵا و وه‌زیرى حكومه‌تى كانتۆنى كۆبانى ئه‌نوه‌ر موسلیمم بینى كه‌ كلاشینكۆفیان له‌ ده‌ست بوو له‌ به‌ره‌ى رۆژهه‌ڵاتى شاره‌كه‌ شه‌رِیان ده‌كرد، له‌و شوێنه‌ى كه‌ شه‌رِ له‌ گه‌ڵ چه‌كدارانى داعش به‌شێوه‌ى كه‌موێنه‌ به‌رده‌وام و خه‌سته‌.  پێكدادان له‌ به‌ره‌ى رۆژهه‌ڵاتى شاره‌كه‌ به‌ ته‌واوى گۆرِاوه‌ بۆ شه‌رِى كۆڵان به‌كۆڵانى پارتیزانى كه‌ له‌م دواییانه‌ چه‌كدارانى داعش توانیان دزه‌ بكه‌نه‌ نێو هه‌ندێ باڵه‌خانه‌ى گرنگى ناوچه‌كه‌. شه‌رِى شه‌قام به‌ شه‌قام له‌ به‌ره‌ى رۆژهه‌ڵات به‌رده‌وامه‌ به‌ تایبه‌ت له‌ ناوچه‌ى پیشه‌سازى رۆژهه‌ڵات. هه‌روه‌ها له‌ ده‌وروبه‌رى شار له‌ نزیك به‌رزایی مشته‌نور و له‌ ناوچه‌ى مشیر یش شه‌رِ و پێكدادان به‌رده‌وامه‌. له‌ به‌ره‌ى رۆژئاواش شه‌رِ به‌رده‌وامه‌ به‌ڵام چه‌كدارانى داعش نه‌یانتوانیووه‌ هیچ پێشرِه‌وییه‌ك بكه‌ن. چه‌كدارانى داعش بۆردوومانێكى ره‌مه‌كیانه‌ى شاره‌كه‌ ده‌كه‌ن و هه‌موو ده‌ خوله‌ك جارێك بۆمبێكى داعش له‌ شوێنێكى شاره‌كه‌ ده‌ته‌قێته‌وه‌ و دوكه‌ڵى ره‌ش و سپى له‌ نێو باڵه‌خانه‌ وێرانكراوه‌كانى شاره‌كه‌ به‌ره‌و ئاسمان به‌رز ده‌بنه‌وه‌.
هه‌موان له‌ پێناوی کۆبانیدا

خه‌وتن له‌ شاردا نه‌ماوه‌
ئه‌م شه‌رِه‌ شه‌رێكى ئاسایی نیه‌، چونكه‌ چه‌كدارانى داعش ده‌یانه‌وێ هه‌موو بونه‌وه‌رێكى زیندوو له‌ شاره‌كه‌ له‌ ناو به‌رن. تۆ ره‌نگه‌ پرسیار بكه‌ى ئێمه‌ چۆن ده‌خه‌وین؟. له‌ راستیدا هیچ شتێك به‌ ئاسایی خۆى نه‌ماوه‌ چیتر ته‌نانه‌ت خه‌وتنیش. خه‌ڵك ده‌توانن هه‌ر كاتێك بیانه‌وێ و له‌هه‌ر شوێنێك بخه‌ون به‌ڵام زۆر زه‌حمه‌ته‌ كه‌س بتوانێ یه‌ك كاتژمێر خه‌وێكى راسته‌قینه‌ى ده‌ست بكه‌وێ. ده‌نگى ته‌قه‌ و بۆمب و ته‌قینه‌وه‌ كه‌ ده‌گاته‌ هه‌موو كونجێكى شار، تاقه‌ت پروكێنه‌. هه‌موو خه‌ڵك له‌ ده‌ره‌وه‌ى ماڵه‌كانى خۆیانن و چه‌كیان هه‌ڵگرتووه‌ و هه‌موویان له‌ ئاماده‌باشین بۆ ئه‌وه‌ى شه‌رِى دژى داعش بكه‌ن. چیتر نۆره‌ و حه‌ره‌سیات گۆرِین نه‌ماوه‌ چونكه‌ هه‌موو چه‌كداره‌كان ده‌جولێن و نان ده‌خۆن و ده‌خه‌ون له‌ هه‌مان شوێن كه‌ چه‌ك و پێداویستیه‌ سه‌ربازییه‌كانى خۆیان له‌ گه‌ڵه‌. تۆ ئه‌گه‌ر بته‌وێ بخه‌وی ده‌توانێ له‌ هه‌ر شوێنێك بته‌وێ بخه‌وی چونكه‌ ده‌زانى هه‌موو ئه‌وانه‌ى له‌ چوار ده‌ورتن به‌ ئاگا و ئاماده‌ن. زۆربه‌ى كات ئێمه‌ وا خۆمان ده‌رده‌خه‌ین كه‌ خه‌وتووین كاتێك ده‌مانه‌وێ تۆزێك پشوو بده‌ین. كاتێك ده‌مه‌وێ بچمه‌ ناو خانووێك بۆ ئه‌وه‌ى تۆزێك بخه‌وم، یه‌كسه‌ر خه‌یاڵى خه‌ڵكى كۆبانى كه‌ هه‌رِه‌شه‌ى كوشتنى به‌كۆمه‌ڵیان لێ ده‌كرێ دێته‌ خه‌یاڵم، یان دێته‌ بیرم كه‌ ره‌نگه‌ ئێستا بومبێكى وێڵ به‌ربێته‌وه‌ سه‌رم. ئه‌م دۆخه‌ نایه‌ڵىَ خه‌وێكى راسته‌قینه‌ بكه‌م، باوه‌رِ ده‌كه‌م ئه‌مه‌ بۆ هه‌موو ئه‌و خه‌ڵكانه‌ش وایه‌ كه‌ ئێستا له‌ ناو شاره‌كه‌ن
.
رۆژنامه‌نووس هه‌یسه‌م موسلیم له‌ ناو کۆبانێ

ئابڵوقه‌ى هه‌موو شت
برِى پێویستى خواردن و ئاو و ده‌رمان و ته‌نانه‌ت چه‌ك و ته‌قه‌مه‌نیش نیه‌. ئێمه‌ به‌ ده‌ست نه‌بوونى هه‌موو شتێكه‌وه‌ین بۆیه‌ حساب بۆ هه‌موو شتێك ده‌كه‌ین. یه‌كێك له‌ شه‌رِڤانه‌كانى یه‌په‌گه‌ كه‌ ئه‌مرِۆ له‌ به‌ره‌ى رۆژهه‌ڵاته‌وه‌ گه‌رِابۆوه‌ به‌ منى گوت چه‌كداره‌كانى داعش بێ ژمار گولله‌یان پێیه‌ بۆیه‌ ئێمه‌ هه‌ست ده‌كه‌ین ئه‌وانه‌هه‌ندێ جار به‌س بۆ خۆشى ته‌قه‌ ده‌كه‌ن، كه‌چى ئێمه‌ پێویسته‌ ده‌ست به‌ فیشكه‌وه‌ بگرین و یه‌ك دانه‌ش به‌ خه‌سار نه‌ده‌ین. به‌ مانایه‌كى دیكه‌، چه‌كداره‌كانى كورد پێویسته‌ ته‌نانه‌ت به‌ حساب گولله‌ و فیشه‌كیش بته‌قێنن. خه‌ڵكى بیرى لێداوه‌ بۆ ئه‌وه‌ى ئاوى خواردنه‌وه‌ى ده‌ست بكه‌وێ چونكه‌ ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر داعش ئه‌و بۆرِیانه‌ى ته‌قانده‌وه‌ كه‌ ئاوى خواردنه‌وه‌یان بۆ شاره‌كه‌ دابین ده‌كرد. مۆلیده‌ برِێك كاره‌با بۆ خه‌ڵك دابین ده‌كا. خه‌ڵك ده‌چنه‌ ئه‌و شوێنانه‌ى مولیده‌ی كاره‌با تێیاندا كار ده‌كات و له‌وێ سره‌ ده‌گرن بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن مۆبایله‌كانیان شه‌حن بكه‌ن. ئێمه‌ ده‌بێ به‌ حساب خواردن و چاو و قاوه‌ش به‌كار بێنین. ئه‌و چه‌كانه‌ى به‌ ده‌ست خه‌ڵكه‌وه‌ یه‌كجار ساده‌یه‌. من ئه‌مرِۆ دوو پیاوم بینى كه‌ یه‌كێكیان برِنه‌وێكى كۆن و ئه‌وه‌ى دیكه‌ تاپرِێكى راوى به‌ ده‌سته‌وه‌ بوو. زۆرینه‌ى شه‌رِڤانه‌كانیش چه‌كى كلاشینكۆفیان به‌ ده‌سته‌وه‌یه‌.
ده‌رمان به‌ پشته‌كۆڵ
ئێمه‌ لێره‌ كێشه‌ى كه‌مى ده‌رمانیشمان هه‌یه‌. ئه‌و برِه‌ ده‌رمانانه‌ى ده‌گه‌نه‌ كۆبانى، كوردانى شارى سوروچ له‌ باكورى كوردستانه‌وه‌ به‌ قاچاخ ئاودیوى ده‌كه‌ن. كورده‌كانى باكور ده‌رمان ده‌خه‌نه‌ پشته‌كۆڵیان و به‌ رێگه‌ى قاچاخ بۆ هاوكارى و پاڵپشتى به‌رخودانى كۆبانى ره‌وانه‌ى ده‌كه‌ن. هه‌ندێ جار خواردن و سوته‌مه‌نیش به‌ قاچاخ له‌وێوه‌ بۆ كۆبانى دێ. ئه‌مرِۆ من له‌ باڵه‌خانه‌ى ئه‌نجومه‌نى خه‌ڵك بووم، له‌وێ به‌ چاوى خۆم پێنج كوردم بینى كه‌ به‌ پشته‌كۆڵ ده‌رمانیان به‌ قاچاخ هێنابوو. ئه‌وان گوتیان جه‌ندرمه‌كانى تورك له‌سه‌ر سنوور ته‌قه‌یان لێ كردوون و به‌ حاڵ توانیویانه‌ رابكه‌ن و به‌ سه‌لامه‌تى ده‌رمانه‌كه‌ بگه‌یه‌ننه‌ شارى كۆبانى. ئه‌و خه‌ڵكه‌ى ده‌رمان به‌ قاچاخ له‌ كوردستانى توركیاوه‌ دێنێ بۆ كۆبانى ژیانى خۆیان ده‌خه‌نه‌ به‌ر مه‌ترسیه‌كى گه‌وره‌، چونكه‌ حكومه‌تى توركیا سنووره‌كانى له‌گه‌ڵ كۆبانى داخستووه‌ و پاسه‌وانانى سنووره‌كانى توركیاش بێ دوو دڵى ته‌قه‌ له‌ خه‌ڵكى سڤیلى كورد ده‌كه‌ن. هه‌ر ئه‌مرِۆ گاردى سنوورى توركیا 158 هاوڵاتى سڤیلى كۆبانى ده‌ستگیر كرد كه‌ ده‌یانویست بۆ باكورى كوردستان بپه‌رِنه‌وه‌. ئێستا ئه‌وان به‌ند كراون له‌ گوندى عه‌لى كۆر له‌ سه‌ر سنوور. یه‌كێك له‌و كچانه‌ى ده‌ستگیركراوه‌ هێشتا به‌ نهێنى ته‌له‌فونى له‌ لایه‌، ئه‌مرِۆ قسه‌م له‌گه‌ڵى كرد. ئه‌و گوتى سه‌ربازانى توركیا هه‌رِه‌شه‌یان لێ كردووین كه‌ ئاودیومان ده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ ئه‌و به‌شه‌ى كۆبانى كه‌ له‌ لایه‌ن چه‌كدارانى داعش ده‌ستى به‌سه‌ر گیراوه‌. سه‌ربازه‌كان پێیان گوتوون كه‌ ئێوه‌ ده‌مێكه‌ ده‌بوایه‌ كۆبانى چۆڵ بكه‌ن، ئێستا ئێوه‌ وه‌كو قاچاخچى نایاسایی سه‌یر ده‌كرێن چونكه‌ توركیا چیتر په‌نابه‌رى كۆبانى وه‌رناگرێ. ئه‌مه‌ شاره‌ گه‌مارۆ دراوه‌كه‌ى من بوو ئه‌مرِۆ. هێشتا زیندووه‌ و رووبه‌رووى هه‌موو جۆره‌ فشار و گه‌مارۆ و هێرشێكى تیرۆریستى ده‌بێته‌وه‌ كه‌ له‌ هه‌ر لایه‌كه‌وه‌ بێ. با بزانین ئاخۆ سبه‌ى چى له‌ گه‌ڵ خۆى ده‌هێنێ. ئه‌م راپۆرته‌ به‌رده‌وام ده‌بێ...

دیوانی وه‌زاره‌تی ناوخۆ: ئەو شوێنانەی کامێرای 'پۆینت تو پۆینت'یان تێدایە 90% رووداوی هاتووچۆ تێیاندا کەمبووەتەوە

به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی دیوانی وه‌زاره‌تی ناوخۆی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "زۆرینەی تاوان و دزیکردنەکان بە ماتۆڕسکیلی بێ سەرەتا ئەنجام دەدرێن&...