كوردستان: سپارتا بچووكه‌كه‌ی رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌رِاست
مایكڵ نایتس، لێكۆڵه‌ر له سه‌نته‌ری واشنتن بۆ سیاسه‌تی رۆژهه‌ڵاتی نزیك، پسپۆرِی سیاسه‌ت و ئاسایشی عێراق، وتارێكی له سایتی ئینگلیزی ئه‌لجه‌زیره بڵاو كردۆته‌وه به ناونیشانى " كوردستانى عێراق: سپارتاى بچووكى داهاتووى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌رِاست". له‌م وتاره‌دا نوسه‌ر باس له هه‌وڵه‌كانى كورد بۆ به‌ده‌ست هێنانى هاوكارى راسته‌وخۆى سه‌ربازى و ئاسایشى ئه‌مریكا ده‌كات و ئاماژه بۆ ئه‌و زه‌مینه‌یه ده‌كات كه ئه‌گه‌ره‌كانى ئه‌و هاوكاریه ئاسانتر ده‌كه‌ن. نوسه‌ر به‌راوردێكى ژماره‌یی ده‌كات له نێوان ئه‌و برِه پاره‌یه‌ى ئه‌مریكا بۆ بونیادنانى چه‌ند لیوایه‌كى پێشمه‌رگه له گه‌ڵ زیاتر له سه‌د لیواى سوپاى عێراق خه‌رجى كردبوو.
ئاماده‌کردنی: هێمن میرانى
Little Sparta
سپارتاى بچووك ماناى چیه؟ نوسه‌ر بۆچى ئه‌م ناوه‌ى كردۆته ناونیشانى وتاره‌كه‌ى و هه‌رێمى كوردستان ده‌بێته چ ئه‌كته‌رێكى رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌رِاست؟ ئایا ئه‌و سپارتا بچووكه خێر بۆ وڵاتى ئێمه ده‌هێنێ یان شه‌رِ؟ نوسه‌ر له سه‌ره‌تاى وتاره‌كه‌دا باسى ئه‌م ده‌سته‌واژه‌یه ده‌كات و ده‌نوسێ "سپارتای بچووك، ئه‌و ده‌سته‌واژه‌یه كه گه‌وره به‌رپرسانی وه‌زاره‌تی بهرگری ئه‌مریكا وه‌كو ستایش بۆ نرخاندنی هاوبه‌شه سه‌ربازیه‌كانیان به‌كاری ده‌هێنن. ئه‌م سپارتایه هێمایه بۆ بۆ ده‌وڵه‌ته شاری سپارتا له یۆنانی كۆن كه به سوپا بچووك و به‌هێزه‌كه‌ی به‌ناوبانگ بوو. له‌م دواییانه ئه‌م ده‌سته‌واژه‌یه بۆ ئیمارات به‌كار هێندراوه. هه‌رێمی كوردستانی عێراقیش ئێستا رۆڵیكی گرنگ ده‌گێرێ بۆ ئه‌وه‌ی ببێته سپارتای بچووكی ئاینده‌یی له رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌رِاست".
 |
مایكڵ نایتس |
پێگه‌ى جوگرافى كوردستان
ئاشكرایه كه حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان ده‌مێكه هه‌وڵ ده‌دات كه په‌یوه‌ندییه سیاسى و سه‌ربازییه‌كانى له گه‌ڵ دونیاى ده‌ره‌وه پێش بخات، ئه‌م هه‌وڵانه له دواى شه‌رِى داعش په‌ره‌یان سه‌ندووه و كاتى باشترى داوه‌ته ده‌ست كوردستان تا به ده‌نگێكى دلێرانه‌تر داواى هاوكارى سه‌ربازى بكات. نوسه‌ر باس له سه‌ردانى شاندى باڵاى كوردستان ده‌كات بۆ ئه‌مریكا و ده‌نووسێ " ئه‌م هه‌فته‌یه شاندێكی پایه به‌رزی كوردی له واشنتنن بۆ ئه‌وه‌ی لۆبی له گه‌ڵ سه‌ركرده‌كانی كۆنگرێس و ناوه‌نده‌كانی بیركردنه‌وه بكه‌ن له پێناوى ئه‌وه‌ی پاڵپشتی بۆ په‌یوه‌ندی توندوتۆڵی سه‌ربازی له نێوان ئه‌مریكا و هه‌رێمی كوردستانی عێراقدا بدۆزنه‌وه". پێگه‌ى ئێستاى هه‌رێمى كوردستان له رووى جوگرافى سیاسییه‌وه كه‌وتۆته ناوچه‌یه‌ك كه ده‌توانرێ لێیه‌وه پاڵپشتى بۆ شه‌رِى دژه داعش دابین بكرێ، خاڵێكى گرنگى نێو نوسینه‌كه‌یه " ئێستا كوردستانی عێراق وا ده‌بێته ناوچه‌یه‌كی‌بێ هاوتا‌بۆ ئۆپه‌راسیۆنه‌كانی رۆژئاوا له دژی ده‌وڵه‌تی ئیسلامی له عێراق و شام. هه‌رێمى كوردستان بناغه‌یه‌كی ئه‌منی پێشكه‌شى هاوپه‌یمانان ده‌كات كه له رێگه‌یه‌وه ده‌توانرێ به ئاسانی ده‌ستیان بگاته موسڵ، رۆژهه‌ڵاتی سوریا و زیاتر له هه‌زار كیلۆمه‌تر له‌و هێله سنووریانه‌ی داعش له عێراقدا له گه‌ڵ هه‌رێم هه‌یه‌تی".
فشارى ناوخۆیی له ئه‌مریكا
زۆرن ئه‌و لایه‌نانه‌ى داوا له ئیداره‌ى ئۆباما ده‌كه‌ن كه ئه‌و دوو دڵیه سیاسیه‌ى له گه‌ڵ كوردستان په‌یرِه‌وى ده‌كات بیرِه‌وێنێته‌وه، هه‌ندێ له‌م لایه‌نانه له نێو خودى ده‌زگاكانى دروستكردنى برِیارن له ئه‌مریكا. نوسه‌ر نمونه به دوو هه‌وڵى سیناتۆره‌كانى ئه‌مریكا ده‌دات كه پرِۆژه برِیاریان له‌مباره‌یه‌وه پێشكه‌ش كردووه: " له ده‌ى نۆڤه‌مبه‌ر، سه‌رۆكى كۆمیته‌ى كاروبارى ده‌ره‌وه‌ى ئه‌نجومه‌نى نوێنه‌رانى ئه‌مریكا، سیناتۆر ئێد رۆیس، برِیارى ناسراو به " هه‌ستى كۆنگرێس"ى ئاماده‌كرد كه داوا له سه‌رۆكى ئه‌مریكا باراك ئۆباما ده‌كات كه راسته‌وخۆ چه‌كى پێشكه‌وتوو، راهێنان و خزمه‌تى به‌رگرى به خێرایی و له‌سه‌ر بنه‌مایه‌كى كاتى پێشكه‌شى حكومه‌تى هه‌رێمى كوردستان بكات. ئه‌م هه‌وڵه راسته‌وخۆ داوا له سه‌رۆك ده‌كات كه ره‌زامه‌ندى بفه‌رمێ به پێدانى چه‌كى دژه تانك، ئۆتۆمبێڵى سه‌ربازى گولله نه‌برِ، چه‌كى دوور هاوێژ و فیشه‌ك و ته‌قه‌مه‌نى، و پێداویستیه‌كانى په‌یوه‌ندى و خۆپارێزى و كڵاوى گولله نه‌برِ و هه‌رچى هه‌ماهه‌نگى و هاوكارى سه‌ربازى دیكه هه‌یه كه سه‌رۆك به پێویستى ده‌زانێ بۆ ماوه‌ى سێ ساڵ". نوسه‌ر ئاماژه بۆ هه‌وڵێكى دیكه‌ش ده‌كات و ده‌نووسێ " پرۆژه قانونێكى دیكه‌ى هاوشێوه له مانگى ئه‌یلۆل له لایه‌ن سیناتۆر دانا رۆهرابه‌چه ئاماده‌كراوه و ئێستا چاوه‌رِێى ئه‌وه ده‌كات كه لێژنه‌ى په‌یوه‌ندییه‌كانى ده‌ره‌وه پێداچوونه‌وه‌ى بۆ بكه‌ن". ئایا ئه‌م هه‌وڵانه له رووى قانونیه‌وه ده‌توانن ئیداره‌ى ئه‌مریكا ناچار بكه‌ن هه‌ڵوێسته‌كانى بگۆرِێ؟ نوسه‌ر ده‌ڵێ " ئه‌م هه‌وڵانه حكومه‌تى ئه‌مریكا ناچار ناكه‌ن كه هه‌ڵوێسته‌كانى بگۆرِێ، به‌ڵام ده‌چنه پاڵ ئه‌و ده‌نگه به‌رزانه‌ى داوا له ئیداره‌ى ئه‌مریكا ده‌كه‌ن كه پێداچوونه‌وه به سیاسه‌تى خۆپارێزى به‌رامبه‌ر به هه‌رێمى خۆرێبه‌رى كوردستان له عێراق بكات".
