Saturday 21 December 2013


دین و ژیان لێرە
هێمن میرانی
کە لە کوردستان بووم، بە هۆی ئەو برادەرانەی لە ئەوروپا گەڕابوونەوە یان بە هۆی نوسینی هەندێ هاوڕێی سیکیۆلار، وا دەهاتە بەر چاو کە لە ئەوروپا هەر باسی دین بکەی تێر شەقت دەکەن یان دین شتێکی بێزراو و بێ نرخ و پوچە لە ژیانی خەڵک، ئەم دیدە لایەنی کەم بۆ ئەو خەڵکەی کەم خوێنەر بوو یان بە ئاگایی تەواوەوە زانیاری لەسەر دونیای دەرەوە نەبوو وەکو راستی لێ هاتبوو. کەچی دۆخەکە بەو جۆرە بێزراو نیە کە لە دوورەوە سەیر دەکرێ. لە وڵاتێکی وەکو بەریتانیا ئازادی پەیڕەوکردنی بنەما و ئەرکە ئایینیەکان بۆ هەموان دابین کراوە ( مزگەوت و کلێسا دراوسێی بێ کێشەن) و باوەڕ نەبوونیش بە هیچ ئاینێک کارێکی ئاسایی و بێ کێشەیە، هەر کەسە و لە چوارچێوەیەک کە رێز و تایبەتمەندی ئەوانی دیکە پێشێل نەکا لە گەڵ بیروباوەڕەکانی خۆی دەژی. ئەوەی سەیر بوو بە لای من ئەو دۆخەیە کە لە قوتابخانەکان لە بۆنەکانی ساڵیادی لە دایک بوونی حەزرەتی مەسیح بینیمان. بایەخێکی یەکجار گەورە لە قوتابخانەکان بەم بۆنەیە دەدرێ. منداڵەکانی من، هەستی لە قوتابخانە و هێلان لە باخچەی منداڵان دێنەوە و هەر باسی جیسس و مێری ( عیسا و مەریەم ) دەکەن. هەستی سەرەتا هاتەوە گوتی بابە دەزانی جیسس کێیە؟ ئەمنیش لۆم باس کرد، گوتی نا ئەوان دەرێن جیسس کوڕی خوایە. جا وەرە ئەوەی لۆ روون بکەرەوەو تێی بگەیەنە کە وا نیە.
هەروەها هێلان گۆرانی مێری و بەیبی دەڵێ. ئەمانە کۆتایی مانگی دیسەمبەریان بۆ ئەو دۆخە تەرخان کردبوو. بە چیڕۆک، شانۆگەری، وێنە، گۆرانی و چەندین جۆری دیکەی جیسس و مێریان بە تێگەیشتن و باوەڕی خۆیان بە منداڵان ناساندووە لە کاتێک قوتابخانەکان سەر بە دەوڵەتن و سیستمیش سیکۆلارە. ئەوان وەکو بەشێک لە کولتور و ئەخلاقی کۆمەڵایەتی سەیری دین دەکەن، نەک وەکو بەڵا وەکو ئەوەی هەندێ برادەر لە دوورەوە وێنای دەکەن. راستە دین و ئەرکە دینیەکان بە تەواوی لە ژیانی کۆمەڵایەتی بە تایبەت لە نێو نەوەی نوێ فەرامۆش کراوە، بەڵام لە قوتابخانەکان هێشتا منداڵان بە تێگەیشتنی کریستیانیتی بۆ ژیان بە شێوەی جۆراو جۆر پەروەردە دەکرێن.

Thursday 19 December 2013


یاده‌وه‌رییه‌كانى ئینگلستان

غه‌رامه‌ به‌ سوپاسه‌وه‌
هێمن میرانى
له‌م به‌ریتانیایه‌ یه‌كێك له‌ دیارده‌ هه‌ره‌ به‌رچاوه‌كان كه‌ خه‌ڵكى غه‌ریبه‌ زوو دركى پێ ده‌كا سزاى داراییه‌ Fine. ئه‌مه‌ له‌ پاڵ گه‌شه‌كردنى كۆمه‌ڵگه‌ بۆته‌ یه‌كێك له‌ هۆكاره‌ هه‌ره‌ گرنگه‌كانى كه‌مبوونه‌وه‌ى تاوان و سه‌رپێچى و به‌رێوه‌چوونى ژیان به‌ ئارامى. له‌م گۆشه‌یه‌ هه‌ڵوه‌سته‌ له‌سه‌ر هه‌ندێ سزاى دارایى و جۆره‌كه‌ى ده‌كه‌م كه‌ دانیشتوان ناچار ده‌كا خۆپارێزى بكه‌ن.
خانمە پۆلیسێک سزا بۆ شوفێرێک دەنوسێ کە ئۆتۆمبێلەکەی لە شوێنێکی قەدەغە راگرتووە
له‌ هه‌ندێ باردا غه‌رامه‌ سروشتێكى تایبه‌تى هاندانى تیایه‌، كه‌سى سه‌رپێچیكار ناچار ده‌كا كه‌ په‌له‌ بكا له‌وه‌ى پاره‌كه‌ بدات. له‌ هه‌ندێ كه‌یسى به‌رچاودا مۆڵه‌تێكى چه‌ند رۆژى ده‌درێ به‌ كه‌سى سه‌رپێچى كار كه‌ ئه‌گه‌ر سزا داراییه‌كه‌ له‌و ماوه‌یه‌ بدا نیوه‌ى پاره‌كه‌ ده‌دا به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌بێته‌ دوو قات. بۆ نمونه‌ دۆستێك میوانى ئێمه‌ بوو، له‌ به‌رده‌م ماڵى ئێمه‌ ئۆتۆمبێله‌مه‌ى ( له‌ خه‌بات به‌ هه‌ڵه‌ نوسراوه‌ شوفێره‌كه‌ى - ببه‌خشن) راگرت، چونكه‌ مۆڵه‌تى راگرتنى نه‌بوو 90 پاوه‌ند سزاى بۆ نوسرا، له‌ كاغه‌زه‌كه‌ نوسرابوو ئه‌گه‌ر له‌ ماوه‌ى 14 رۆژدا سزاكه‌ بده‌یت ده‌بێته‌ نیوه‌ ده‌نا پاش ئه‌و ماوه‌یه‌ سزاكه‌ ده‌بێته‌ ده‌بڵ. له‌م باره‌دا كه‌سه‌كه‌ هه‌رچه‌نده‌ له‌ رووى داراییه‌وه‌ زیان ده‌كا، به‌ڵام به‌ مه‌منونیه‌وه‌ په‌له‌ ده‌كا له‌وه‌ى سزاكه‌ بدا. 

سزاكان به‌ تایبه‌ت ئه‌وانه‌ى په‌یوه‌ستن به‌ بوارى هاتوچۆوه‌ زۆر توند و ترسناكن، پاره‌یه‌كى زۆر و مه‌ترسى لێسه‌ندنه‌وه‌ى مۆڵه‌تى شوفێرى، جه‌نابى شوفێر ناچار ده‌كه‌ن كه‌ له‌به‌ر خاترى گیرفانى خۆى و مۆڵه‌ته‌كه‌ى خۆپارێزێ بكا. بۆ نمونه‌ ئه‌و شوفێره‌ى تازه‌ مۆڵه‌تى وه‌رگرتبێ له‌ ماوه‌ى دوو ساڵدا دوو جار له‌ ترافیك لایتى سوور بدا ( هه‌ر جارێك سێ خاڵ وه‌كو سزا ده‌چێته‌ سه‌ر مۆڵه‌ته‌كه‌ى ) سزایه‌كى دارایى گه‌وره‌ ده‌كرێ و مۆڵه‌تى شوفێرى لێ ده‌سه‌ندرێته‌وه‌. تێپه‌رِبوون له‌و خێراییه‌ى داندراوه‌ 100 پاوه‌ند سزاى داراییى و سێ خاڵ سزا ده‌چێته‌ سه‌ر مۆڵه‌ته‌كه‌ت. ئه‌مانه‌ به‌شێكن له‌و هۆكارانه‌ى شوفێرى كردنیان له‌م وڵاته‌ زۆر خۆش و به‌ له‌زه‌ت كردووه‌ ( گۆشه‌یه‌كى تایبه‌ت له‌ ئاینده‌ له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ ده‌نووسم). نمونه‌یه‌كى دیكه‌ كه‌ جێگه‌ى چاولێكردنه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ ئاماده‌بوونى منداڵ له‌ قوتابخانه‌، لێره‌ قوتابخانه‌ به‌ گوێره‌ى قانون بۆ ئه‌و منداڵانه‌ى له‌ ته‌مه‌نى پێنج - تا شانزه‌ ساڵین به‌ ناچارییه‌- ئیجبارى Compulsory school age، له‌و ته‌مه‌نه‌ دایك و باوك به‌رپرسیارن كه‌ منداڵه‌كانیان رۆژانه‌ له‌ كاتى دیاریكراو ببه‌نه‌ قوتابخانه‌ و دواتر له‌ كاتى دیاریكراو وه‌ریانبگرنه‌وه‌، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ بۆ هه‌ر رۆژێك نه‌چوونه‌ قوتابخانه‌ به‌ بێ هۆكار و ئاگاداركردنه‌وه‌ و مۆڵه‌ت وه‌رگرتن ( هه‌ڵبه‌ت به‌ گوێره‌ى قانون هه‌ر منداڵێك بۆى هه‌یه‌ 5 رۆژ له‌ ساڵێك وه‌كو مۆڵه‌ت وه‌ربگرێ جگه‌ له‌ نه‌خۆش كه‌وتن و بارى نائاسایی ) دایك و باوك سزاى دارایی ده‌ده‌رێن. وه‌كو له‌ رێنماییه‌كانى سزا له‌ سیستمى په‌روه‌رده‌ ساڵى 2012 هاتووه‌ كه‌ هه‌ر رۆژێك نه‌چوونه‌ قوتابخانه‌ سزاى 60 پاوه‌ند بۆ خانه‌واده‌كه‌ ده‌برِێته‌وه‌ و ده‌بێ ئه‌م برِه‌ پاره‌یه‌ له‌ ماوه‌ى 21 رۆژدا بدرێ، به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌بێته‌ 120 پاوه‌ند و ئه‌وه‌ش ده‌بێ له‌ ماوه‌ى 28 رۆژدا بدرێ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ دایك و باوكه‌كه‌ ده‌درێنه‌ دادگا. له‌مه‌شدا دیسان خاسیه‌تى هاندان هه‌یه‌. نمونه‌یه‌كى دیكه‌ شوفێرى كردنه‌ به‌ سه‌رخۆشى، ئه‌گه‌ر ده‌ستگیربكرێی كه‌ شوفێرى ده‌كه‌یت و سه‌رخۆشى ئه‌م سزایانه‌ هه‌یه‌ (شه‌ش مانگ به‌ند كردن، تا 5000 پاوه‌ند سزاى دارایى، لێ سه‌ندنه‌وه‌ى مۆڵه‌ت بۆ ماوه‌ى یه‌ك ساڵ - ئه‌گه‌ر له‌ ماوه‌ى ده‌ ساڵدا دووباره‌ى بكه‌یته‌وه‌ سێ ساڵ مۆڵه‌تت لێ ده‌سه‌ندرێته‌وه‌). سه‌رنجتان بۆ ئه‌وه‌ راده‌كێشم كه‌ ئه‌و سزایانه‌ هه‌ر له‌سه‌ر كاغه‌ز نین، به‌ڵكو ساڵانه‌ سه‌دان هه‌زار پاوه‌ند بۆ حكومه‌ت دێنن. لێره‌دا پێشنیار ده‌كه‌م كه‌ سزاى خاڵ و لێ سه‌ندنه‌وه‌ى مۆڵه‌تى شوفێرى له‌ كوردستان دابهێندرێ.

hmerany@yahoo.com

 * گۆشه‌یه‌كى هه‌فتانه‌ى 500 وشه‌ییه‌ و یاده‌وه‌رییه‌كانى نوسه‌ره‌ له‌ به‌ریتانیا، له‌ رۆژنامه‌ى ئازیزى خه‌بات بڵاو ده‌بێته‌وه‌. ئه‌م گۆشه‌یه‌ له‌ ژماره‌ 4465 ى رۆژى پێنج شه‌مه‌ 19ى دیسه‌مبه‌رى 2013 له‌ لاپه‌ره‌ 7 بڵاوكراوه‌ته‌وه‌



Monday 16 December 2013

دەست بە کارەباوە بگرن بەڵام نەتانگرێ!

هێمن میرانی

هاوڕێی دێرینم کاک رەحیم رەزگەیی ئەم پێشنیارە جوانەی بۆ کردووم. من بە تەواوی پشتگیری ئەمە دەکەم و لەوەتەی لە بەریتانیاش دەژیم باشتر تێ گەیشتووم کە ئێمە لە کوردستان نازانین نە ئاو نە کارەبا بەکار بێنین. زۆر نامەسئولانە رەفتاری پێوە دەکەین و بە فیڕۆی دەدەین.

بەڵام ئایا ئەمە بە تەنیا خەتای خەڵکە، نەخێر!
بۆچی:
١. چونکە سیستمێکی دیاریکراو و گونجاو بۆ خەرج کردنی کارەبا و پارەوەرگرتن بە گوێرەی خەرجی دانەندراوە. واتە تا ئەم دواییەش ئەوەی تەنیا دوو ژوور و هەیوانێک و سێ گڵۆپی و سەلاجەیەکی مۆدێل کۆنی هەبوو لە گەڵ ئەوەی هەژدە سپلیت و سێ بۆیلەر و بە سەدان گلۆپی جۆراوجۆری لە ڤێلا و خانوەکەی هەبوو وەکو یەک حسابیان بۆ دەکرا.
٢. ئەوانەی کارەبای زیاد خەرج دەکەن و پارە نادەنە دەوڵەت خەڵکی سادە نین، چونکە ئەو حکومەتە خۆماڵیە بۆ خەڵک زۆر دەست درێژ و ئازایە. ئەوانەی مەزرەعە و ڤێلا و کۆمپانیای جۆراجۆر و فیدەری تایبەتی کارەبایان بەشی چەند گەرەک بۆ چووە هاوڵاتی سادە نین!

٣. ئەوانەی کارەبای فولیان بۆ راکێشراوە خەڵکی سادە نین، ئەو هەموو بارەگا و دامودەزگایەی کارەبای فولیان هەیە دەبێ پارە بدەن و کارەبا کەم بکەنەوە. ئایا ئەمە دەکەن ؟
٣. لە هەموو دونیا قانون و رێنمایی ژیان رێک دەخەن، لێرەش وایە پارەی کارەبا و غاز نەدەی، شکاتت لێ دەکەن. لە لای خۆمان حکومەت دەبێ ژیان رێک بخا. چەندین ساڵە ئەو کێشەیە هەیە و دەبوایە خەڵک لەسەر دەست گرتن بە کارەبا و ئاو پەروەردە بکرێ، ئەمەش هەندێکی بە قانون دەکرێ و هەندێکیشی بە خەسڵەتی جوانی سەرکردە و سیاسیەکان کە خۆیان وەکو خەڵک کارەبایان هەبێ و دەستی پێوە بگرن. نە قانونەکە هەیە و نە خەسڵەتە جوانەکە.
٤.
بۆیە بە تەواوی پشتگیری ئەوە دەکەم کە دەبێ خەڵک هاوکاری دەوڵەت بکا دەنا بەو حاڵەی ئێستا هەگیز کێشەی کارەبا چارەسەر نابێ. بەڵام هاوکاریەکە تەنیا ئەوە نیە کە من لە خۆمەوە بیکەم، دەبێ ئەمە رێک بخرێ و بۆ هەموان وەکو یەک بێ.

Wednesday 11 December 2013

یاده‌وه‌رییه‌كانى ئینگلیستان

به‌شى ناوخۆیی
هێمن میرانى 
له‌ كوردستان به‌شى ناوخۆیی له‌ لایه‌ن زانكۆوه‌ بۆ قوتابیان دابین ده‌كرێ، به‌شه‌ ناوخۆییه‌كانى كورِان و كچان نارِواننه‌ سه‌ر یه‌كترى، به‌ڵكو هى كچان هه‌میشه‌ دیواره‌كانیان به‌رزتره‌، پرسگه‌ و پۆلیسه‌كانیان ده‌بێ توندتربن. له‌و كه‌شه‌وه‌ هاتینه‌ ناو دونیایه‌كى 

دیكه‌. به‌شى ناوخۆیی لێره‌ پره‌ له‌ شتى نامۆ و نوێ بۆ ئێمه‌ى رۆژهه‌ڵاتى. 
جارێ هه‌ر له‌وه‌ ده‌ست پێ بكه‌ كه‌ نه‌ پرسگه‌ هه‌یه‌ و نه‌ حه‌ره‌س، ئه‌وه‌ى هه‌یه‌ ئۆفیسێكى پۆلیسه‌ كه‌ پۆسته‌كانى قوتابیان دێته‌ ئه‌وێ، هه‌روه‌ها بۆ بارێكى له‌ ناكاو یان پێداویستیه‌كى ئه‌منى په‌ناى بۆ ده‌بردرێ.كچ و كورِ به‌ یه‌كه‌وه‌ن و هه‌ر یه‌كه‌ و ژوورى خۆى هه‌یه‌، له‌ هه‌ندێ شوێن چێشتخانه‌ى هاوبه‌ش هه‌یه‌ بۆ پێنج تا هه‌شت  قوتابی و له‌ هه‌ندێ شوێنى دیكه‌ ته‌نانه‌ت حه‌مام و تۆیلێتش هاوبه‌شه‌. ئێمه‌ وا فێر نه‌بووین كه‌ هه‌موو شتمان تێكه‌ڵ بێ، بۆیه‌ لایه‌نى كه‌م ئه‌و به‌شه‌ ناوخۆییانه‌مان هه‌ڵبژارد كه‌ ژوورى نوستن و حه‌مام و تۆیلێتى سه‌ربه‌خۆى خۆتت هه‌یه‌ و ته‌نیا چێشتلێنانمان هاوبه‌ش بوو. ئه‌و شوقه‌یه‌ى منى تیا ژیام كورِێكى چاینى و كورِێكى ئینگلیز و من و پێنج كچى ئینگلیزى لێ بوو. هه‌موویان قوتابى زانكۆ بوون ته‌نیا من نه‌بێ كه‌ بۆ خوێندنى باڵا هاتبووم. وێرِاى ئه‌وه‌ى من هه‌رزه‌كار نه‌بووم، بایى ئه‌وه‌ ناو خه‌ڵك و كه‌شى جۆراوجۆرم دیبوو، به‌ڵام راهاتن له‌گه‌ڵ ئه‌و تێكه‌ڵیه‌ كه‌ هه‌موو شتێكى نامۆ بوو، كاتى ویست. هه‌ر له‌ چوونه‌ چێشتخانه‌ و خواردن دروست كردنه‌وه‌ بگره‌ جیاواز بوو تا شته‌كانى دیكه‌.

دیمەنێک لە چێشتخانەی بەشە ناوخۆییەکەمان لە گەڵ هەندێ لە فلات مەیتەکان

 من فێرنه‌بوو بووم كه‌ خواردن ته‌نیا بۆ خۆم دروست بكه‌م، له‌ راستیدا نه‌مده‌زانى هیچ دروست بكه‌م، یان كاتێك خواردنم له‌ به‌ر ده‌م بێ فه‌رموو له‌و كه‌سانه‌ نه‌كه‌م كه‌ له‌ چوارده‌ورى منن، له‌ كاتێك ئه‌و شته‌ به‌ ته‌واوى نامۆبوو به‌ كولتورى ئینگلیزه‌كان و كورِه‌ چاینیه‌كه‌ش. تا ماوه‌یه‌ك منیش راهاتم كه‌ خواردن بۆ خۆم دروست بكه‌م و فه‌رموویان نه‌كه‌م، هه‌رچه‌نده‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش رامهێنان كه‌ ماوه‌ ماوه‌ یه‌كترى بۆ خواردنى هاوبه‌ش ده‌عوه‌ت بكه‌ین. خاڵێكى دیكه‌ كه‌ سه‌ره‌تا بۆ من نامۆبوو ئه‌وه‌ بوو كه‌ ئه‌و كچانه‌ هه‌ر یه‌كه‌یان دۆستى خۆى Boyfriend ى هه‌بوو ( له‌ گۆشه‌كانى داهاتوو به‌ وردى جۆره‌كانى په‌یوه‌ندى و ژیانى كۆمه‌ڵایه‌تى باس ده‌كه‌م)، هه‌فته‌ى رۆژێك تا دوان ده‌هاته‌ لاى كچه‌كه‌ و له‌گه‌ڵى ده‌مایه‌وه‌ و ئیشى خۆیان ده‌كرد ( هه‌ڵبه‌ت مه‌به‌ستم سێكس كردنه‌)، سه‌یر ئه‌وه‌ بوو كه‌ هه‌ر یه‌كه‌یان له‌و به‌شه‌ ناوخۆییه‌ ژوورى خۆى هه‌بوو، واته‌ پێكه‌وه‌ش نه‌ده‌ژیان و هه‌ر یه‌كه‌یان خه‌رجى و كرێى ژووره‌كه‌ى خۆى ده‌دا. به‌ رێكه‌وت له‌ مامۆستایه‌كى خۆمم پرسى كه‌ ئه‌و جۆره‌ دۆستانه‌ بۆ نایكه‌نه‌ یه‌ك خه‌رجى و یه‌ك ژوور ناگرن؟ وه‌ڵامه‌كه‌ى زۆر نامۆ بوو بۆ من، گوتى ئاخر ئه‌وان نایانه‌وێ ئه‌وه‌نده‌ تێكه‌ڵى یه‌كترى بن كه‌ دواتر نه‌توانن جیا ببنه‌وه‌، هێشتا بۆ په‌یوه‌ندى جددى زووه‌! هه‌ر كاتێك یه‌كێكیان گوتى باى، ئه‌وه‌ى دیكه‌ جگه‌ له‌ باى چى دیكه‌ى له‌ ده‌ست نایه‌ و زۆریش به‌ ئاسایی وه‌رى ده‌گرێ. زۆرى نه‌برد وا ده‌رچوو، پاش ته‌واوكردنى خوێندن، دوو له‌و كچانه‌ ستاتیوسى خۆیان له‌ فه‌یس بوو له‌ In a relationship ه‌وه‌ گۆرِى بۆ Single چونكه‌ له‌ دۆسته‌كانیان جیاببوونه‌وه‌ و هه‌ر كه‌س چووبووه‌ رێى خۆى.
رێزگرتنى تایبه‌تمه‌ندى یه‌كترى یه‌كێك بوو له‌ خه‌سڵه‌ته‌ هه‌ره‌ جوانه‌كانى ئه‌و قوتابیانه‌ى له‌گه‌ڵ من بوون، هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌ زۆر بایه‌خى پێ ده‌درێ، به‌ پرس كردن نه‌بوایه‌ یه‌ك مڵاكیشیان به‌كار نه‌ده‌هێنا، ئه‌وه‌ بۆ خواردن و پێداویستیه‌كانى دیكه‌ هه‌رگیز داوایان نه‌ده‌كرد.
hmerany@yahoo.com

گۆشەیەکی هەفتانەیە و هەموو چوارشەمەیەک لە رۆژنامەی خەبات بڵاو دەبێتەوە، ئەم گۆشەیە لە ژمارە ٤٤٥٩ ی چوارشەمە ١١ ی دیسەمبەری ٢٠١٣ لە لاپەڕە ٧ ی کاروباری کوردستان بڵاوکراوەتەوە.
ئەمە لینکی بابەتەکەیە لە خەبات:
http://xebat.net/attachment/PDF/7_26352_19588.pdf

Saturday 7 December 2013

نابێ بێ دەنگ بین

هێمن میرانی

پیاوکوژان لە ناڕەزاییەکانی خەڵک بەرامبەر بە تیرۆرکردنی سۆران مامە حەمە و سەردەشت عوسمان دەرسیان وەرنەگرت، بۆیە دەبێ خەڵک خۆی سنوورێک دابنێ. خەڵک دەبێ ئەو دەسەڵاتە ناچار بکا کە واز لە تاوانی سیاسی بێنێ و خۆی یەکسان نەکا بە رژێمە سەرکوتکارە بێ چارەنووسەکانی ناوچەکە.
پێم وایە دەبێ دۆسیەی کاوە گەرمیانی بکرێتە سەرەتایەکی نوێ لە کوردستان.


من دژی توندوتیژیم بە هەموو جۆرێک، هانی کەس نادەم توندوتیژی بنوێنێ، بەڵام نابێ بێ دەنگ بین ...
سەرەتایەکی باشە کە بەرپرسە دیارەکانی یەکێتی هاتونەتە سەر خەت و بە توندی قسە دەکەن، بەڵام ئەوەندە بەس نیە. خەڵک دەبێ فشار بکات بۆ ئەوەی سنوورێک بۆ تاوانی سیاسی بکەر نادیار دابندرێ و لە تیرۆرکردنی کاوەوە تاوانکار نەشاردرێتەوە...
نامەوێ وەکو خەڵک حوکم بدەم و تۆمەت بۆ کەس هەڵبەستم، بەڵام هەموو خەڵک دەڵێ هێشتا دوو ناوچەی نفوز لە کوردستان هەیە. چۆن تاوانی تیرۆرکردنی سەردەشت بەرپرسیاریەتیەکەی لە گەردنی پارتیە و نابێتەوە، لایەنی کەم چونکە لە ناو رۆحی دەسەڵآتی پارتی ئەنجامدرا و تا ئیستاش دۆسیەکە بە کراوەیی هێڵدراوەتەوە. ئەو تاوانانەی لە چەند مانگی رابردوو لە سنووری ئیدارەی پێشووی سەوز کراون بەرپرسیارێتی لە گەردنی یەکێتیە و ئەو حزبە لە بەردەم وێستگەیەکی مێژوویی زۆر هەستیارە.
ئەو جۆرە تاوانانە هیچ واتایەک بۆ دامودەزگا و حکومەتداری و قانون و دادگا ناهێڵنەوە، بە تایبەت کە دامودەزگا پەیوەنددارەکان بە چەند بەیانێک کۆتایی بە دۆسیەکە دێنن و پیاوکوژەکانیش وەکو بکەری ناسنامە نادیار دەمێننەوە.
ساتی ئەنجامدانی ئەو تاوانانەی لەو ماوەیە ئەنجامدراون هێما و ئاماژەی زۆر مەترسیدارن، بە تایبەت کە ئەنجامەکانی هەڵبژاردن جۆرە گۆڕانکاریەکی سیاسی لە هاوکێشەکان هێنایە پێش. مرۆڤ دەترسێ کە ئارامی و ئۆقرەیی یەکسان کرابێ بە مانەوەی پارتی و یەکێتی پێکەوە لە حوکم، هەر ئەوان مەترسیان کەوتە سەر ئیدی هەموومان بکەوینە بەر مەترسی، لە کاتێک هیچ حزبێک و لە هیچ شوێنێکی دونیا بۆ ئەوە لە گۆڕەپانەکە نیە کە تا سەر لە حوکم بێ.
دۆستان:
متمانەی منی هاوڵاتی بە دامودەزگاکانی نیشتیمانی خۆم دێتە خوارەوە کە دەبینم قانون تەنیا بۆ هەژاران و بێ نەوایان دەست درێژ و سەروەرە و بۆ ئەوانەی کە دەنگی جیاوازیش دەسڕنەوە قانون و حکومەت بێ دەسەڵات و بێ کردارن. نامەوێ پێش لێکۆڵینەوەکان بکەوم، بەڵام ئەزموونەکانی پێشوو ئەوەمان پێ دەڵێن.
بە ناڕەزایی هێمنانە و دەنگ بەرز کردنەوە دەبێ هەموومان دەسەڵآتی خۆماڵی ناچار بکەین کە ئایندەی وڵآتەکەمان بە قوربانی بەرژەوەندی سیاسی گروپە مافیاییەکان نەکا.
کاک مەلا بەختیار ئاسا گوتەنی " كاوە تیرۆرستی عەرەب شەهیدیان نەكردووە، لەسەر كێشەیەكی شەخسی‌و عەشایەریش تیرۆر نەكراوە، كەوابێت "تیرۆكردنەكەی لەسەر قەڵەم‌و ئازادییە"، هەرچەندە ئەو بڕیارە دەبێ دادگا بیدا، بەڵام بە داخەوە من وەکو هاوڵاتیەکی ئاسایی هیچ متمانەم بە دادگا و قانون لە وڵآتی خۆم نیە، پێم ناخۆشە کە وا دەڵێم، بەڵام قانون بەس بۆ خەڵکی خوارەوە هەیە. قانون خۆی ئەو وێنەیەی لەبەرچاوی من لەسەر خۆی دروست کردووە، یەک دۆسیەی تاوانی سیاسی نیە کە بکوژەکانی دەستگیر کرا بن.
بۆیە خەڵک دەبێ فشار بکا، هێزە کۆمەڵایەتی و نوسەر و کەسە ئاکادیمیەکان دەبێ بێ دەنگ نەبن، چونکە ئەم تاوانانە ئاماژە سەرەتاکانی قۆناغێکی زۆر مەترسیدار و تاریکن لە وڵاتەکەمان.
وێنە: لە سایتی شار پرێس وەرگیراوە

Wednesday 27 November 2013

چاودێری و مەیلی رەهاگەرایی

هێمن میرانی
دەسەڵات مەیلی بەلای گەندەڵیەوەیە، دەسەڵاتی رەها بە رەهایی گەندەڵە. پیاوە گەورەکان زۆر جار پیاوە خراپەکانن"
لۆرد ئەکتن
ئەم وتانەی ئەکتن زیاتر دەربارەی دەسەڵاتی میرو پادشا و ئیمپراتۆرەکان بووە کە هەندێکیان تەنانەت بانگەشەی خوداوەندیشیان کردووە. 
لە دونیای مۆدێرندا بۆ ئەوەی ئەو بانگەشانە کاڵ ببنەوە، سیستمی چاودێری کردنی دەسەڵات و دەسەڵاتداران لە چەندین پێگەو جێگەوە داندراوە. دەسەڵات و دەسەڵاتدار هەر چاودێری نەکرا گەندەڵ دەبێ، پۆست و پلە و پایە وەکو ئیمتیاز و موڵکی کەسی سەیر دەکا نەک وەکو ئەرک و بەرپرسیارێتی.



"Power tends to corrupt, and absolute power corrupts absolutely. Great men are almost always bad men." Lord Acton.

This quotation was almost about those emperors and monarchs who tended to declare themselves gods. In modern politics monitoring and check and balance system have been introduced to keep politicians and power away from corruption and do not let them consider positions and national incomes as their personal properties.

Hemn Merany ( Hemn Namiq Jameel

Monday 25 November 2013



Switch off week
لەم هەفتەیەدا، قوتابخانەکەی هەستی ‌ چالاکیەکی چەند رۆژەیان هەیە بە ناوی " هەفتەی کوژاندنەوە و پاراستنی وزە". بە گوێرەی ئەو نامەیەی قوتابخانەکەی بۆ ئێمەیان رەوانە کردووە، لەم چالاکیە منداڵان فێر دەکرێن چۆن وزە بپارێزن و فێری کەم خەرجی ببن، وەکو کوژاندنەوەی گڵۆپی ئەو ژوورانەی بەکار ناهێندرێن، کوژاندنەوەی هەموو گڵۆپەکان لە شەودا کاتی خەوتن هەروەها لە کاتی چوونە دەرەوە لە ماڵەوە، کوژاندنەوەی سویچ پلاکەکان لەو کاتەی بەکاریان ناهێنین، دڵنیابوون لە داخستی بەلوعەی ئاو و تکە نەکردن. لە دوای ئەم هەفتە چالاکیە، قوتابخانە بەڵێنامەیەک بە منداڵەکە رەوانەی ماڵەوە دەکاتەوە بۆ ئەوەی منداڵەکە لە گەڵ دایک و باوکی گفتوگۆ بکات دەربارەی چۆنیەتی کەم بەکارهێنانی وزە و هەروەها بەڵێن لە دایک و باوکی وەربگرێ کە پابەند دەبن بە پاراستی وزە.

ئەم چالاکیە سوودی چەند لایەنەی هەیە، لە رووی داراییەوە خەرجی وزە لە قوتابخانە و ماڵەوە کەم دەکاتەوە، هەروەها بۆ هاوکاری پاراستنی ژینگەش گرنگە، چونکە بەکارهێنانی وزەی زۆر، زیان دەگەیەنێ بە سروشت و سەرچاوەکانی.

ئەو منداڵانە زۆر بە بەختن کە دەرفەتی ئەوەیان بۆ رەخساوە لەو ژینگە پەروەردەییە جوانە فێر ببن.

ئێمەش دەتوانین چاویان لێ بکەین، ئێوەش دۆستانی ئازیز دەتوانن چاویان لێ بکەن و وزە بپارێزن.

راستە لە کوردستان پارەی کارەبا و ئاو و نەوت و غاز ئەوەندە گران و زۆر نیە کە خەڵک بترسێنێ، بەڵآم ئەگەر هەموومان بەشدار بین دەتوانین وزەی زیاتر دابین بکەین.

ئەرێ ئێوە گڵۆپە زیادەکان و پلاکە بەکار نەهێندراوەکان دەکوژێننەوە؟

تکایە گڵۆپە زیادەکان بکوژێننەوە، تکایە ئاو بە فیڕۆ مەدەن! تکایە سامانی نیشتیمانی بپارێزن، هەر کەس لە خۆیەوە دەست پێ بکا.

ئەم بابەتە شێر بکە بۆ ئەوەی زۆرترین کەس بیخوێنێتەوە.

هێمن میرانی

www.facebook.com/hemn2011

Saturday 23 November 2013

حزب لێرە و حزب لەوێ
لە ژمارە ١٥٠ ی رۆژی ٢٠ ی جانیوەری ٢٠١١ لە گۆڤاری لڤین بڵاوکراوەتەوە

https://docs.google.com/file/d/0B0wrft7ijpdCSUlvMTRLRXppMXc/edit

Tuesday 19 November 2013


یاده‌وه‌رییه‌كانى ئینگلستان

مۆڵه‌تى سه‌یركردنى ته‌له‌فزیۆن
هێمن میرانى
ئه‌گه‌ر خۆت لێره‌ نه‌ژیت، ئاسته‌مه‌ باوه‌ڕ بكه‌ى كه‌ سه‌یركردنى ته‌له‌فزیۆن له‌ ناو ماڵى خۆت به‌ پاره‌یه‌! به‌ بێ ئه‌وه‌ى مۆڵه‌تى سه‌یركردنى ته‌له‌فزیۆن بكڕى، به‌كارهێنانى ته‌له‌فزیۆن و ته‌نانه‌ت سه‌یركردنى هه‌ر به‌رنامه‌یه‌كى ته‌له‌فزیۆنى له‌ كۆمپیوته‌ر و مۆبایلیش به‌كارێكى نایاسایی ده‌ژمێردرێ و ده‌درێیته‌ دادگا. پرۆسه‌كه‌ چۆنه‌؟
ته‌له‌فزیۆنى BBC كه‌ تۆڕى ته‌له‌فزیۆنى نیشتیمانى به‌ریتانیایه‌ و له‌ كۆمه‌ڵێك كه‌ناڵ پێك دێ، به‌رپرسه‌ له‌ پرۆسه‌ى فرۆشتنى مۆڵه‌ته‌كه‌. ده‌زگایه‌كى دامه‌زراندووه‌ به‌ ناوى مۆڵه‌تى سه‌یركردنى ته‌له‌فزیۆن TV licensing، داتا به‌یسێكى هه‌یه‌ بۆ هه‌موو ماڵه‌كانى به‌ریتانیا، هه‌ر خانووێك به‌تاڵ بێ یان مۆڵه‌تى ته‌له‌فزیۆنى به‌سه‌ر بچێ، له‌ ریكۆردى ده‌زگاكه‌ وه‌كو ماڵێك ئاماژه‌ ده‌كرێ كه‌ پێویستى به‌ مۆڵه‌تى سه‌یركردنى ته‌له‌فزیۆن هه‌یه‌. هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌ هه‌موو به‌ ته‌كنۆلۆجیاوه‌ به‌ستراوه‌ته‌وه‌ و رێك خراوه‌. ده‌زگاكه‌ له‌ له‌ رێى كۆمه‌ڵێك پۆلیس مه‌ده‌نى جل سور و نیلیه‌وه‌ سه‌ردانى ئه‌و ماڵانه‌ ده‌كه‌ن كه‌ پێویستیان به‌ كڕینى مۆڵه‌ت هه‌یه‌ و هه‌ندێ ئامێرى گه‌وره‌تر له‌ ته‌له‌فونیان پێیه‌، له‌ رێى ئه‌و ئامێره‌وه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ى ماڵه‌كه‌ به‌ چه‌ند مه‌ترێك ده‌زانن ئاخۆ له‌و ماڵه‌ ته‌له‌فزیۆن به‌كار ده‌هێندرێ یان نا. هه‌ڵبه‌ت نایه‌نه‌ ژووره‌وه‌، سه‌ره‌تا و چه‌ند جارێك نامه‌ به‌ پۆست بۆ ماڵه‌كه‌ ره‌وانه‌ ده‌كه‌ن و داواى لێ ده‌كه‌ن كه‌ مۆڵه‌ت بكڕێ،
دواجار ئاگادارى ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پشكێنه‌ره‌كانیان سه‌ردانى ماڵه‌كه‌ ده‌كه‌ن بۆ ئه‌وه‌ى بزانن كه‌ مۆڵه‌تى پێویسته‌ یان نا، ئه‌گه‌ر هه‌ر وه‌ڵامت نه‌بێ شكاتت لێ ده‌ده‌ن و خاوه‌ن ماڵه‌كه‌ به‌ سه‌رپێچى كردنى قانون ده‌ده‌نه‌ دادگا و وه‌كو له‌ وێب سایته‌كه‌یان نوسراوه‌ پێشبینى سزاى تا هه‌زار پاوه‌ند ( كه‌ ده‌كاته‌ 1600 دۆلار) ده‌كرێ. هه‌ر كاتێكیش مۆڵه‌ته‌كه‌ت ئۆنلاین كڕى، ئیدى ئه‌م سه‌ر ئێشه‌یه‌ت له‌ كۆڵ ده‌بێته‌وه‌. بۆ ئه‌مساڵ 2013 -2014 مۆڵه‌ته‌كه‌ به‌ 145 پاوه‌نده‌  (230 دۆلار)ه‌، ته‌نیا ئه‌و كه‌سانه‌ى 75 ساڵ به‌ره‌و سه‌ره‌وه‌ن مۆڵه‌تى خۆڕاییان بۆ ده‌كرێ، ده‌نا كه‌سانى نابیناش ده‌بێ %50 ى پاره‌ى مۆڵه‌تى كه‌سێكى ئاسایی بده‌ن. ئه‌م پرۆسه‌یه‌ له‌ یه‌كى حوزه‌یرانى 1946 ه‌وه‌ ده‌ستى پێكردووه‌ و وه‌زاره‌تى كولتور و میدیا و وه‌زرش سه‌رپه‌رشتى ده‌كا و پاره‌كه‌ بۆ خه‌رجى BBC ته‌رخان ده‌كرێ. له‌ ساڵانى رابردووه‌وه‌ تا ئێستا بڕ و جۆر و چۆنیه‌تى مۆڵه‌ته‌كه‌ به‌رده‌وام گۆڕانى به‌سه‌ردا هاتووه‌. سه‌ره‌تا ته‌نیا ته‌له‌فزیۆنى ره‌ش و سپى هه‌بوو كه‌ ده‌بوایه‌ بڕى 5 پاوه‌ند بۆ كڕینى مۆڵه‌ت بدرێ. له‌ ساڵى 1988 ه‌وه‌ به‌ به‌رده‌وامى هه‌موو مانگى نیسانێك بڕێك پاره‌ ده‌چێته‌ سه‌ر تێچووى مۆڵه‌ته‌كه‌. ئه‌م مۆڵه‌ته‌ داهاتێكى تا راده‌یه‌ك گه‌وره‌ بۆ حكومه‌ت دابین ده‌كا كه‌ ده‌بێته‌ پشتگیریه‌كى زۆر باش بۆ كه‌ناڵى BBC. وه‌كو له‌ ساڵى رابردوو بڵاو كرایه‌وه‌ داهاتى مۆڵه‌تى ته‌له‌فزیۆن گه‌یشته‌ 25.353 ملیۆن پاوه‌ند كه‌ بایی 4.251  ملیۆن پاوه‌ند حكومه‌ت پاره‌ى له‌ جیاتى ئه‌و كه‌سانه‌ داوه‌ كه‌ مۆڵه‌تى خۆڕاییان بۆ ده‌كرێ به‌ هۆى ته‌مه‌نیان ( 75 ساڵ به‌ره‌و سه‌روو). هه‌ندێ براده‌ر ده‌یانگوت شتى وا نه‌كه‌ن و پاره‌ بۆ شتى وا بده‌ن، ئه‌وه‌ كه‌ى قانونه‌؟ ده‌یانگوت ئێمه‌ چه‌ندین ساڵه‌ لێره‌ ده‌ژین و یه‌ك پاوه‌ندیش ناده‌ین، پۆلیس هات ده‌رگاى لێ ناكه‌ینه‌وه‌، پۆستى نارد وه‌ڵامى ناده‌ینه‌وه‌! هه‌ڵبه‌ت نازانم ئه‌و قسانه‌ راسته‌ یان نا، به‌ڵام وه‌كو كورد ده‌ڵێ "ئه‌گه‌ر چویته‌ شارى كوێران، چاوت ببه‌سته‌". مرۆڤ بۆ بڕێك پاره‌ نابێ منداڵه‌كانى له‌سه‌ر درۆ په‌روه‌رده‌ بكا، فێریان بكا له‌ پۆلیس بترسن و ده‌رگا نه‌كه‌نه‌وه‌ نه‌باده‌ پۆلیسى تى ڤى لایسنسینگ بن، ئه‌وه‌ وێڕاى ئه‌وه‌ى هه‌ر كه‌سێك له‌و وڵاته‌ بژى، ده‌بێ رێزى قانونه‌كانى بگرێ جا له‌گه‌ڵ میزاجى ده‌گونجێ یان نا،ئه‌وه‌ كێشه‌ى خۆیه‌تى!
hmerany@yahoo.com

 * گۆشەیەکی ٥٠٠ وشەیی هەفتانەیە و هەموو چوار شەمەیەک لە رۆژنامەی ئازیزی خەبات بڵاودەبێتەوە

ئەم گۆشەیە لە ژمارە4444 ی چوارشەمە 2011/11/20 لە لاپەرە 7 بڵاوبۆتەوە
لەم لینکە سەیری بکەن
http://xebat.net/attachment/PDF/7_26333_19282.pdf 

Sunday 17 November 2013

کتێبی بەسوود
برای خۆشەویستم دکتۆر ئازاد عوسمان لێکۆڵەر و مامۆستا لە بەشی زانستە سیاسیەکانی زانکۆی سەڵآحەددین لە بەرلینەوە هەندێ کتێبی نوێی خۆی بۆ رەوانە کردووم. رەزامەندی فەرموو بۆ ئەوەی کتێبەکان بۆ خوێنەرانی کورد لێرە بڵاو بکەمەوە بۆ ئەوەی سوودی لێ وەربگرن
.
سوپاس و دەست خۆشی بۆ دکتۆر ئازاد ی ئازیز و هیوای بەرهەمی زیاتری بۆ دەخوازم..
کتێبەکانم ئەپڵۆد کردووە و لەم لینکانە دەتوانن وەریانبگرن
..


١.
٢.
٣
٤
٥
٦



Thursday 14 November 2013


بارزانى له‌ ئامه‌د... نوێنه‌ر یان نێوه‌ندكار
هێمن میرانی*
وا بڵاوكراوه‌ته‌وه‌ كه‌ به‌رێز مه‌سعود بارزانى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستان له‌سه‌ر داوه‌تى به‌رێز ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆگان - سه‌رۆك وه‌زیرى توركیا شه‌مه‌ ده‌چێته‌ ئامه‌د و به‌شداری زنجیره‌ك چالاكى و كۆبوونه‌وه‌ ده‌كا. ئه‌م رووداوه‌ له‌ ناوه‌ندى سیاسى و میدیاییه‌كانى كوردستانى و توركی لێكدانه‌وه‌ى جیاجیاى بۆ ده‌كرێ. به‌ بڕواى من ئه‌م خاڵانه‌ى خواره‌وه‌ جێى سه‌رنج ده‌بن له‌و سه‌ردانه‌ چاوه‌ڕوان كراوه‌دا:
یه‌كه‌م: له‌ رووى سیمبولیه‌وه‌ رووداوێكى گرنگه‌، جیاوازه‌ له‌ سه‌ردانى بارزانى بۆ ئه‌نكه‌ره‌ یان واشنتن یان هه‌ر پایته‌ختێكى دیكه‌ى دونیا. ئه‌گه‌ر سیاسه‌تمه‌داره‌ توركه‌كان و میدیاكانیشیان ئامه‌د وه‌كو هه‌ر شارێكى دیكه‌ى توركیا بناسن و له‌ بایه‌خى كۆبوونه‌وه‌ى ئه‌ردۆگان و بارزانى و هه‌ر سیاسییه‌كى دیكه‌ له‌وێ كه‌م بكه‌نه‌وه‌، كورد ئه‌و دیده‌ى نیه‌، ئامه‌د به‌ لاى هه‌موو كوردێك پایته‌ختى باكورى كوردستان و شارێكه‌ ماناى رۆحى و سیاسى گه‌وره‌ى بۆ هه‌موومان هه‌یه‌.
دووه‌م: بۆ خودى هه‌رێمى كوردستان كه‌ له‌ دوو ده‌یه‌ى رابردوو په‌یوه‌ندییه‌كانى له‌ گه‌ڵ توركیا له‌ هه‌ڵبه‌ز و دابه‌زى زۆر بووه‌، ئه‌و سه‌ردانه‌ ده‌كرێ وێستگه‌یه‌كى دیكه‌ى پێشكه‌وتنى په‌یوه‌ندییه‌ سیاسییه‌كانى نێوان هه‌رێم و توركیا بكاته‌وه‌.
سێیه‌م: هه‌رچه‌نده‌ به‌رنامه‌ى سه‌ردانه‌كه‌ دیار نیه‌ و نه‌زانراوه‌ بارزانى له‌وێ كێ ده‌بینێ و باسى چی ده‌كا، به‌ڵام وریایانه‌ مامه‌ڵه‌ كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و سه‌ردانه‌ له‌ لایه‌ن خودى بارزانى و رێكخه‌رانى دیداره‌كان بۆ په‌یوه‌ندى نێوان باكور و باشوورى كوردستان و كۆنگره‌ى چاوه‌ڕوانكراوى نه‌ته‌وه‌یی و دۆزى ئاشتى له‌ باكورى كوردستان زۆر گرنگه‌. چۆن؟
ئه‌لف: مه‌سعود بارزانى سه‌رۆكى هه‌رێمى كوردستانه‌، له‌ رووى سیاسى و ده‌ستووریه‌وه‌ هیچ پۆست و ناوێكى له‌ توركیا نیه‌، نه‌ له‌ نێو هێزه‌ كوردییه‌كان و نه‌ له‌ نێو داموده‌زگاى ده‌وڵه‌تى. بۆیه‌ هه‌ر رۆڵێك كه‌ ئه‌و سه‌ردانه‌ به‌ بارزانى ده‌دات له‌ پرۆسه‌ى ئاشتى ده‌بێ بچێته‌ خانه‌ى نێوه‌ندگیرى و هاوكارى كردن نه‌ك نوێنه‌رایه‌تى كردن، چونكه‌ مه‌ترسى ئه‌وه‌ ده‌كرێ كه‌ توركیا و حزبى ئاك پارتى، هه‌وڵ بده‌ن بارزانى بخه‌نه‌ نێو گه‌مه‌یه‌كى سیاسى ناوخۆیی توركیا كه‌ دواجار كورد به‌ باكور و باشوره‌وه‌ زیانى لێ ده‌كا. بارزانى ناتوانێ نوێنه‌رایه‌تى هیچ هێز و ته‌یارێكى سیاسى له‌ توركیا بكا و ناشبێ قه‌بوڵ بكا كه‌ وه‌كو كارتى ده‌نگدان له‌ لایه‌ن ئاك پارتیه‌وه‌ به‌كار بهێندرێ.
با: بارزانى ده‌بێ له‌ وتار و دیداره‌كانیدا له‌وێ ئه‌و نامه‌یه‌ به‌ روونى بگه‌یه‌نێ كه‌ كورد له‌ باكور نوێنه‌رایه‌تى خۆى هه‌یه‌ و حكومه‌تى توركیا بۆ هه‌ر چاره‌سه‌ر و هه‌نگاوێكى ئاشتى ده‌بێ له‌ گه‌ڵ نوێنه‌رانى كورد له‌ حزبه‌ كوردییه‌كان و پارله‌مانتارانى كورد له‌ پارله‌مانى توركیا و ناوه‌نده‌ مه‌ده‌نییه‌كان دابنیشێ، نه‌ك له‌گه‌ڵ هیچ كه‌سێكى دیكه‌. واته‌ تۆپه‌كه‌ بخاته‌وه‌ گۆڕه‌پانى خۆیان، نه‌ك وتارێك بدات پشتگیرى له‌ ئاك پارتى و حكومه‌ت بكا، چونكه‌ ده‌بێ له‌ بیرمان بێ شه‌ڕى گه‌وره‌ى حكومه‌ت و ئاك پارتى له‌ باكورى كوردستان له‌گه‌ڵ به‌ده‌په‌یه‌، ئه‌وان له‌ ململانێى سیاسین له‌سه‌ر ده‌نگه‌كانى خه‌ڵك و ئاك پارتى ده‌یه‌وێ خۆى وه‌كو حزبێكى نیشتیمانى سه‌روو جیاوازى ئیتنى و نه‌ته‌وه‌یی بناسێ و پێگه‌ى به‌ده‌په‌ و پارته‌ كوردییه‌كانى دیكه‌ له‌ باكورى كوردستان لاواز بكا، بارزانى ده‌بێ وریا بێ و نه‌بێته‌ نوێنه‌رى ئه‌و سیاسه‌ته‌ى ئاك پارتى.
ج: ده‌مێكه‌ به‌رێز ئۆجه‌لان ى سه‌رۆكى ده‌ستگیركراوى په‌كه‌كه‌ و سیاسییه‌ كوردییه‌كانى دیكه‌ى باكور پێشنیاریان كردووه‌ كه‌ حكومه‌ت بۆ پێشخستنى پرۆسه‌ى ئاشتى و چاره‌سه‌رى دۆزى كورد له‌ باكورى كوردستان سوود له‌ نێوه‌ندگیرى سه‌ركرده‌كانى باشور وه‌كو تاڵه‌بانى و بارزانى وه‌ربگرن. بێگومان جێى خۆشحاڵى باكورییه‌كانیش ده‌بێ كه‌ توركیا هه‌رسه‌ركرده‌یه‌كى كورد وه‌كو نێوه‌ندكار و هاوكار بۆ سه‌رخستنى پرۆسه‌ى ئاشتى قه‌بوڵ بكا. له‌م سه‌ردانه‌دا پێویسته‌ بارزانى چاوه‌ڕێی رۆڵى له‌م جۆره‌ بكا.
به‌ كورتى ئه‌و سه‌ردانه‌ گرنگه‌ ئه‌گه‌ر نه‌خرێته‌ خزمه‌ت پشتگیریكردنى ئاك پارتى و سیاسه‌تى حكومه‌ت به‌ ته‌نیا.
*خوێندكارى دكتۆرا له‌ سیاسه‌ت و حوكمڕانى - به‌ریتانیا




Tuesday 12 November 2013


یاده‌وه‌رییه‌كانى ئینگلستان

Where are you from?

هێمن میرانى
یه‌كێك له‌و پرسیارانه‌ى كه‌ هه‌موو قوتابیه‌كى كورد لێى كراوه‌ و  جیاواز له‌ قوتابیانى دیكه‌ پێویستى به‌ روونكردنه‌وه‌ و قسه‌كردنى زیاتر هه‌بووه‌ ئه‌و دێره‌ ئینگلیزیه‌ى سه‌ره‌وه‌یه‌، خه‌ڵكی كوێى؟ قوتابیانى كوردستان كاتێك ده‌ست به‌ كۆرسى زمان ده‌كه‌ن، یان به‌شدارى هه‌ر چالاكیه‌كى ئه‌كادیمى ده‌كه‌ن یان ته‌نانه‌ت كاتێ له‌گه‌ڵ قوتابیه‌كى دیكه‌ یه‌كتر ده‌ناسن، پێویستیان به‌وه‌ هه‌یه‌ زیاتر بۆ به‌رامبه‌ره‌كه‌یان روون بكه‌نه‌وه‌ كه‌ كوردستان كوێیه‌؟ كه‌وتۆته‌ چ به‌شێكى گه‌ردوون!
به‌شى زۆرى ئه‌و براده‌رانه‌ى من بینیوومن و ناسیوومن تا ناچار نه‌بووبن نه‌یانگوتووه‌ خه‌ڵكى عێراقن. هه‌موومان گوتوومانه‌ خه‌ڵكى كوردستانین. كه‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ت نازانێ كوردستان كوێیه‌، هه‌ندێ گوتوویانه‌ له‌ رۆژهه‌ڵاتى ناوه‌ڕاست Middle East ه‌ و دراوسێى توركیایه‌، هه‌ندێكی دیكه‌ ناسنامه‌ى ئێستاى هه‌رێمى كوردستان وه‌كو خۆى كه‌ هه‌رێمێكى فیدراڵى نیمچه‌ سه‌ربه‌خۆیه‌ له‌ عێراق باس ده‌كه‌ن. ئه‌م پرسیاره‌ى سه‌ره‌وه‌ قوتابیانى كوردى هانداوه‌ كه‌ به‌ لایه‌نى كه‌م له‌ كاتى كۆرسى زماندا یان له‌ هه‌ر بۆنه‌یه‌كى دیكه‌دا له‌ شێوه‌ى سیمینارێك كوردستان وه‌كو جوگرافیا و هه‌رێمى كوردستان وه‌كو پێكهاته‌یه‌كى سیاسى بۆ براده‌ره‌كانى دیكه‌یان شیبكه‌نه‌وه‌. له‌ هه‌مان كاتدا زیاتر له‌وه‌ى له‌ كوردستان هه‌ستى ده‌كرێ، له‌ ده‌ره‌وه‌ هه‌ست به‌  بێ ناسنامه‌یی و بێ كیانى ده‌كه‌ین. خۆناساندن وه‌كو خه‌ڵكى كوردستان زۆر جار له‌ لایه‌ن به‌شێكى زۆرى عه‌ره‌به‌كانى عێراق و سعودیه‌ رووبه‌رووى په‌رچه‌ كردار بۆته‌وه‌ و كه‌م قوتابی هه‌یه‌ نیمچه‌ شه‌ره‌ قسه‌یه‌كى له‌گه‌ڵ برایانى عه‌ره‌ب له‌سه‌ر ناسنامه‌ى خۆى نه‌كردبێ. ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر وازیش له‌وه‌ بێنن كه‌ "بۆچى ناڵێی عێراقیم"، لایه‌نى كه‌م مۆڕه‌ت لێ ده‌كه‌ن كاتێ خۆت وه‌كو عێراقى ناناسێنی. ئه‌م بابه‌ته‌ زۆر جار بۆته‌ جێى سه‌رنجى قوتابیانى دیكه‌ى وه‌كو چاینى كه‌ زانیاریان نه‌بووه‌ ده‌رباره‌ى كوردستان، پرسیاریان كردووه‌ كه‌ بۆچى ئێمه‌ ده‌وڵه‌ت نین، ئه‌ى كه‌ له‌ ناو عێراقن بۆچى خۆتان وه‌كو عێراقى ناناسێنن؟ یاده‌وه‌رى هه‌ر قوتابیه‌كى كورد له‌ ده‌ره‌وه‌ پڕه‌ له‌ رووداوى سه‌یر و سه‌مه‌ره‌ى په‌یوه‌ست به‌ خۆناسین و ناسنامه‌. مامۆستایه‌كى باخچه‌ى منداڵان له‌ هه‌فته‌ى یه‌كه‌مى قوتابخانه‌دا ساڵى رابردوو له‌ هه‌ستى كوڕمى پرسى بوو، تۆ خه‌ڵكى عێراقیت؟ ئه‌ویش گوتبووى نه‌خێر، خه‌ڵكى كوردستانم. هه‌ر به‌ راستى هه‌ستى نازانێ خه‌ڵكى عێراقه‌، هه‌ر وا ده‌زانێ عێراق دراوسێیى ئێمه‌یه‌ نه‌ك وڵاتى ئێمه‌. باوه‌ڕ ده‌كه‌م ئه‌م هه‌سته‌ لێره‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ زیاتر به‌رجه‌سته‌ ده‌بێ و ئێمه‌ش زیاتر ده‌ستى پێوه‌ ده‌گرین، به‌ تایبه‌ت كاتێك له‌ به‌رامبه‌ر ئه‌وانه‌ى دیكه‌ Others هه‌ست به‌ جۆرێك له‌ بێ ناسنامه‌یی ده‌كه‌ین. له‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ قوتابیانى كوردستان به‌ بێ ئه‌وه‌ى له‌ لایه‌ن وه‌زاره‌تى خوێندنى باڵاوه‌ یان حكومه‌تى كوردستانه‌وه‌ په‌یامێكى له‌م جۆره‌یان پێ درابێ ( له‌مباره‌یه‌وه‌ كه‌مته‌رخه‌مى له‌ به‌دواداچوون و سه‌رپه‌رشتى قوتابیان تا حه‌ز ده‌كه‌ى هه‌یه‌ كه‌ له‌ وتارێكى دیكه‌دا باسى ده‌كه‌م)، خۆكردانه‌ و خۆڕسكانه‌ هه‌موو خوێندكارانى كوردستان له‌ ده‌ره‌وه‌ بوونه‌ته‌ باڵیۆزى ناساندنى كولتور و زمان و نیشتیمانى خۆیان به‌ خوێندكارانى خانه‌خوێ و ئه‌و خوێندكاره‌ بیانیانه‌ى دیكه‌ كه‌ بۆ خوێندن روویان له‌و وڵاتانه‌ كردووه‌. خاڵێكى دیكه‌ كه‌ زۆر گرنگه‌ و جێى هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ كاڵبوونه‌وه‌ى ناسنامه‌ى حزبیه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌، هه‌ر چه‌نده‌ ئه‌و بابه‌ته‌ له‌ كوردستانیش تۆزێك كاڵ بۆته‌وه‌، له‌ ده‌ره‌وه‌ هه‌مووان له‌ چوارچێوه‌ى ناسنامه‌ى كوردبوون، كوردستانى بوون، هه‌ڵگرتن و هه‌ڵكردنى ئاڵاى كوردستان له‌ بۆنه‌كاندا كۆبوونه‌ته‌وه‌. هه‌روه‌ها یاده‌كانى وه‌كو نه‌ورۆز و كیمیابارانكردنى هه‌ڵه‌بجه‌ له‌ زۆرینه‌ى زانكۆكانى ئێره‌ به‌رز راده‌گیرێن و یاد ده‌كرێنه‌وه‌. به‌شێك له‌ زانكۆكان وته‌ى به‌خێرهێنان به‌ كوردى له‌سه‌ر وێب سایته‌كه‌یان داناوه‌ و زانكۆى ئێمه‌ ( لێسته‌ر) ناو و ئاڵاى كوردستانیشى  وه‌كو هه‌رێمێكى سه‌ربه‌خۆ له‌ ناو عێراق داناوه‌.
hmerany@yahoo.com
 لە ژمارە ٤٤٣٩ ی رۆژی ١٣ ی نۆڤەمبەری ٢٠١٣ لە لاپەرە ٧ ی رۆژنامەی خەبات بڵآوکراوەتەوە
ئەمە لینکەکەیەتی

Thursday 7 November 2013


یاده‌وه‌رییه‌كانى ئینگلیستان

وێڵز
هێمن میرانى
له‌ ئێستادا ئه‌وه‌ى پێى ده‌گوترێ شانشینى یه‌كگرتوو United Kingdom كه‌ به‌ كورتكراوه‌ى UK ده‌نووسرێ و هه‌روه‌ها پێشى ده‌گوترێ به‌ریتانیا Britain، پێك هاتووه‌ له‌ چوار وڵات كه‌ بریتین له‌ ئینگلته‌را، سكۆتڵه‌ندا، وێڵز و ئێرله‌نداى باكور له‌ گه‌ڵ هه‌ندێ دوورگه‌ى بچووك.
وێڵز یه‌كێكه‌ له‌و وڵاتانه‌ى نزیكه‌ى هه‌زار ساڵه‌ له‌ لایه‌ن ئینگلیزه‌كانه‌وه‌ داگیركراوه‌، له‌ ئێستادا شازاده‌ى وێڵز چارلسه‌ كه‌ كوڕه‌ گه‌وره‌ى شاژن ئیلیزابێسى دووه‌مه‌ و له‌ دواى دایكى ده‌بێته‌ پادشاى به‌ریتانیا. 
وێڵز، حكومه‌ت و پارله‌مان و ئاڵا و زمانى تایبه‌ت به‌ خۆیان هه‌یه‌ و زمانه‌كه‌ى خۆیان كه‌ پێى ده‌گوترێ وێڵش زمانى یه‌كه‌مى ره‌سمیه‌ له‌ پاڵ زمانى ئینگلیزى.له‌ كێبڕكێ له‌ گه‌ڵ زمانى ئینگلیزى كه‌ دواى داگیركردنى وێڵز بووه‌ زمانى به‌كارهێنان، زمانى وێڵش زۆر لاواز بووه‌ و ته‌نیا %19 ى دانیشتوانه‌ ره‌سه‌نه‌كه‌ى قسه‌ى پێ ده‌كه‌ن. به‌ڵام له‌م ساڵانه‌ى دواییدا حكومه‌تى وێڵز بایه‌خى تایبه‌ت به‌ زمانى وێڵشى ده‌دات و ده‌كیومێنته‌ ره‌سمیه‌كان و تابلۆكان به‌ وێڵش ده‌نووسرێ پاشان به‌ ئینگلیزى، هه‌روه‌ها له‌ زانكۆكانیان چه‌ندین سكۆلارشیپیان راگه‌یاندووه‌ و پاره‌ى خوێندنى ئه‌و خوێندكارانه‌ ده‌ده‌ن كه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌سه‌ر زمانه‌كه‌یان ده‌كه‌ن و كولتورى وێڵش ده‌كه‌نه‌ بابه‌تى توێژینه‌وه‌كانیان.
وێڵز وڵاتێكى سه‌وز و جوانه‌، به‌رز و نزمى تیایه‌و به‌رزترین لوتكه‌ چیا له‌ وێڵز و ئینگلته‌را له‌وێیه‌ كه‌ ناوى چیاى سنۆدۆنیایه‌ Snowdonia. كشتوكاڵ و مه‌ڕدارى له‌ وێڵز ره‌واچى زۆیان هه‌یه‌ و به‌رهه‌مى خۆماڵى بۆ وڵاته‌كه‌یان و ئینگلته‌را دابین ده‌كه‌ن. بایه‌خدان به‌ دار و دره‌خت و سه‌وزایی یه‌كێكه‌ له‌ سیما جوانه‌كانى ئه‌و وڵاته‌ و خه‌ڵكه‌كه‌ى، حكومه‌ته‌كه‌یان پشتگیرى باشى ئه‌م بواره‌ ده‌كرێ. بایه‌خدان به‌ دار و دره‌خت به‌ جۆرێك گرنگه‌ كه‌ هه‌ر منداڵێك له‌ وێڵز له‌ دایك ببێ، پاش ئه‌وه‌ى تۆمار ده‌كرێ، شاره‌وانى ناوچه‌كه‌ دارێكى بۆ ده‌ڕوێنى و ناوى منداڵه‌كه‌ى لێ ده‌نێ، شوێنى داره‌كه‌و وێنه‌یه‌كى به‌ پۆست بۆ خانه‌واده‌كه‌ى ره‌وانه‌ ده‌كا بۆ ئه‌وه‌ى بایه‌خى پێ بده‌ن. ئه‌مه‌ هانى هه‌ر خێزانێكى ئه‌و وڵاته‌ ده‌دا كه‌ هه‌موو دار و دره‌خته‌كان به‌ موڵكى خۆیان و منداڵه‌كانى خۆیان بزانن و بیپارێزن.
ئه‌م وڵاته‌ چونكه‌ كه‌وتۆته‌ سه‌ر ده‌ریا، پڕه‌ له‌ قه‌ڵاى مێژوویى به‌ناوبانگ كه‌ پێشتر وێڵشیه‌كان خۆیان هه‌ندێكیان دروست كردووه‌و دواتر ئینگلیزه‌كان بۆ خۆپاراستن له‌ هێرشى بێگانه‌كان له‌ ده‌ریاوه‌ هه‌روه‌ها بۆخۆپارێزى له‌ خه‌ڵكى وێڵز هه‌ندێكى دیكه‌یان بونیاد ناوه‌، ئێستا ئه‌و قه‌ڵایانه‌ بوونه‌ته‌ شوێنى گه‌شتیارى و سه‌رچاوه‌یه‌كى داهات بۆ حكومه‌ته‌كه‌یان.
وێڵشیه‌كان نه‌ته‌وه‌ییه‌كى دۆست و هاریكارن، وه‌كو ئه‌وه‌ى لێره‌ باس ده‌كرێ ئه‌وان ئه‌و غروریه‌یان نیه‌ كه‌ تاكى ئینگلیز هه‌یه‌تى. من نۆ مانگ له‌وێ ژیام، چه‌ندین جار له‌گه‌ڵ خه‌ڵكى ئه‌وێ گفتوگۆم هه‌بووه‌ و پرسیارم ده‌رباره‌ى هه‌ستیان كردووه‌ به‌رامبه‌ر به‌ ئینگلیزه‌كان كه‌ داگیریان كردوون و زمانه‌كه‌یان لاواز كردوون و كوڕێكى خانه‌واده‌ى پادشایه‌تیان هه‌رده‌م كردۆته‌ میرى ئه‌وان. له‌ كۆتاییدا بۆم ده‌ركه‌وت كه‌ چونكه‌ له‌ به‌ریتانیا كار به‌ پره‌نسیپى هاوڵاتێتى ده‌كرێ و كه‌س مافى زیاترى له‌ كه‌سى دیكه‌ نیه‌، یان چونكه‌ هاوڵاتى پله‌ یه‌ك و دوو نیه‌، نه‌ ئینگلیزه‌كان خۆیان پێ له‌وان گه‌وره‌تره‌ و نه‌ ئه‌وانیش خۆیان پێ له‌ ئینگلیزه‌كان كه‌متره‌، لایه‌نى كه‌م قانون هه‌مووانى وه‌كو یه‌ك پۆڵێن كردووه‌ و مافى پاراستوون. ئه‌مه‌ واى كردووه‌ كه‌ وێڵشییه‌كان له‌ پاڵ ئه‌وه‌ى شانازى به‌ خۆیان و كولتورى خۆیان ده‌كه‌ن، هیچ جۆره‌ نا ره‌حه‌تیه‌ك پیشان ناده‌ن كه‌ به‌ ئینگلیزى قسه‌ ده‌كه‌ن. ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ به‌راورد بكه‌ى به‌و ناره‌حه‌تییه‌ى كه‌ كوردانى باكور هه‌یانه‌ كاتێك به‌ توركى قسه‌ ده‌كه‌ن و رێگریان لێ كراوه‌ زمانى خۆیان فێر بن.
لە ژمارە ٤٤٣٥ ی رۆژی ٧ ی نۆڤەمبەری ٢٠١٣ لە لاپەرە ١٣ ی رۆژنامەی خەبات بڵآوکراوەتەوە
ئەمە لینکەکەیەتی
http://xebat.net/attachment/PDF/13_26321_19129.pdf

hmerany@yahoo.com



Friday 1 November 2013

هێمن میرانی: له‌ هه‌ڵبژاردنی پێشوودا یه‌كێتی له‌ به‌شی پارتی كورسییه‌كانی خۆی به‌ده‌ستهێنا ... دیمانه‌: ستیڤان شه‌مزینی
PrintE-mail
گۆڕینی
قەبارەی نووسین

*به‌ لابردنی ته‌واوی ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسیش یه‌كێتی نابێته‌وه‌ به‌ هێزه‌كه‌ی جاران
* گۆڕان هێزی دووه‌مه‌ به‌ڵام مه‌رج نییه‌ پارتی به‌شداریی پێ بكات له‌ حكوومه‌تدا
هێمن میرانی، هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی ماسته‌ر له‌ زانستی سیاسه‌ت.خوێندكاری دكتۆرا له‌ سیاسه‌ت و حوكمڕانی له‌ زانكۆی لێسته‌ری به‌ریتانیا باس له‌ هه‌ڵبژاردنی ئه‌مجاره‌ی په‌رله‌مانی كوردستان و سه‌نگی حزبه‌ سیاسییه‌كان ده‌كات.
ستیڤان: بۆچی یه‌كێتی تووشی پاشه‌كشه‌یه‌كی به‌رچاو بوو له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا؟.
هێمن میرانی: به‌ بڕوای من یه‌كێتی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ دووچاری پاشه‌كشێ نه‌بووه‌، به‌ڵكو له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی 25ی ته‌موزی 2009 یه‌كێتی به‌ جیابوونه‌وه‌ی باڵی نه‌وشیروان مسته‌فا و دروستكردنی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان ئه‌و نه‌خۆشییه‌ی به‌سه‌ر هات كه‌ له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ئاكامه‌كانی ده‌ركه‌وتن.گۆڕان له‌سه‌ر لاشه‌ی یه‌كێتی له‌ هه‌ڵبژاردنی پێشوو 25 كورسی پارله‌مانی برد، یه‌كێتیش له‌ به‌شی پارتی كورسییه‌كانی خۆی به‌ده‌ستهێنا، چوونكه‌ ئه‌وكات پارتی و یه‌كێتی به‌ یه‌ك لیستی هاوبه‌ش بوون و سیستمه‌كه‌ش داخراو بوو، واته‌ نه‌زانرا حه‌جمی راسته‌قینه‌ی پارتی و یه‌كێتی چه‌نده‌.ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ به‌ رێژه‌یی هه‌ر حزبێكی خسته‌ سه‌ر حه‌جمی راسته‌قینه‌ی خۆی.بۆیه‌ به‌ بڕوای من یه‌كێتی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ نه‌دۆڕاوه‌، به‌ڵكو ئه‌و ده‌نگانه‌ی هێناوه‌ ده‌بوایه‌ له‌2009 به‌هۆی جیابوونه‌وه‌ی باڵی نه‌وشیروان مسته‌فا بیهێنابوایه‌.
ستیڤان: غیابی مام جه‌لال تا چه‌ند رۆڵی هه‌بووه‌ له‌سه‌ر پاشه‌كشه‌ی یه‌كێتی له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا؟.
هێمن میرانی: كه‌س ناتوانی رۆڵی گه‌وره‌ و كاریگه‌ری سه‌رۆك مام جه‌لال له‌ عێراق و كوردستان و بۆ ناو یه‌كێتی نادیده‌ بگرێ، ونبوونی ئه‌و له‌ شانۆی سیاسیی كاریگه‌ریی گه‌وره‌ی له‌سه‌ر زۆر بابه‌ت هه‌بووه‌، بێگومان دۆخی ناوخۆیی یه‌كێتی یه‌كێكه‌ له‌و پرسانه‌.ئه‌و فره‌ لێدوان و جه‌مسه‌ر و هه‌ندێ جار دیده‌ ته‌واو دژ به‌ یه‌كانه‌ی مه‌كته‌ب سیاسییه‌كان و هه‌ندێ ئه‌ندامانی سه‌ركردایه‌تی، یان ئه‌نجومه‌نی ناوه‌ند له‌ ساڵی رابردوو نواندوویانه‌ هۆكاری یه‌كه‌م بێ مام جه‌لالییه‌.به‌ڵام بۆ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردن ره‌نگه‌ كاریگه‌رییه‌كی رێژه‌یی بچووكی هه‌بوو بێ، به‌ڵام وه‌كو له‌ سه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌م بۆ كرد یه‌كێتی به‌ رێژه‌یی ده‌نگی راسته‌قینه‌ی حه‌جمی ئێستای خۆی هێناوه‌.
ستیڤان: جه‌ماوه‌ری یه‌كێتی داوای ده‌ست له‌كار كێشانه‌وه‌ی ئه‌ندامانی مه‌كته‌ب سیاسیی ده‌كه‌ن، ئایا ئه‌م هه‌نگاوه‌ یه‌كێتی ده‌كاته‌وه‌ به‌ ره‌قه‌مێكی دیاری نێو گۆڕه‌پانه‌كه‌؟.
هێمن میرانی: لاوازبوونی یه‌كێتی به‌ ته‌نیا په‌یوه‌ست نییه‌ به‌ ئه‌دای ئه‌و چه‌ند ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاسییه‌ی سه‌روكاری حزبه‌كه‌ ده‌كه‌ن، هه‌رچه‌نده‌ به‌شێكی دیاری به‌رپرسیاری هه‌ڵده‌گرن و خۆشیان باسیان كردووه‌، به‌ڵكو وه‌كو باسم كرد باڵێكی گه‌وره‌ی یه‌كێتی شكا.نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌ندامێكی ئاسایی یه‌كێتی نه‌بوو كه‌ واز بێنێ و یه‌كێتی ته‌ندروست بمێنێته‌وه‌، بێگومان ئه‌وه‌ی خوێندنه‌وه‌ی بۆ مێژووی یه‌كێتی و چۆنیه‌تی دروستبوونی و ده‌وری سه‌رۆك مام جه‌لال و نه‌وشیروان مسته‌فا هه‌بێ، ده‌بێ بزانێ كه‌ نه‌وشیروان مسته‌فا ژماره‌یه‌كی ئێجگار قورسی ناو یه‌كێتی بووه‌، جیابوونه‌وه‌ی گورزێكی كه‌مه‌ر شكێن بوو بۆ یه‌كێتی.بۆیه‌ ئاسان نییه‌ ته‌نانه‌ت به‌ لابردنی ته‌واوی ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسیش یه‌كێتی ببێته‌وه‌ هێزه‌كه‌ی جاران.هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ شتێكی سروشتییه‌ كه‌ حزب رووبه‌ڕووی شكست و هه‌ڵسانه‌وه‌ ببێته‌وه‌، به‌ بڕوای من ئێستاش یه‌كێتی ژماره‌یه‌كی قورسه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی ئێوه‌ ده‌یڵێن كێبڕكێ له‌سه‌ر هێزی یه‌كه‌م بكا، كارێكی ئاسان نییه‌ كه‌ دوو هێزی دیكه‌ی گه‌وره‌ له‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌ هه‌ن كه‌ پارتی و گۆڕانه‌.
ستیڤان: گۆڕان ده‌یه‌وێت به‌شدار بێ له‌ ده‌سه‌ڵات، ئایا ئه‌مه‌ ناكۆك نییه‌ به‌ دروشمه‌كانی پێشووی ئه‌و حزبه‌ كه‌ باسی گۆڕینی سیستمی سیاسیی ده‌كرد؟.
هێمن میرانی: روون نییه‌ گۆڕان چۆن ده‌یه‌وێ به‌شدار بێ له‌ حكوومه‌ت، چوونكه‌ په‌یامی جۆراوجۆر و هه‌ندێ جار دژ به‌ یه‌ك له‌ لایه‌ن سه‌ركرده‌كانیان ده‌رباره‌ی ئاینده‌ی سیاسیی بزووتنه‌وه‌كه‌یان بۆ چوار ساڵی دیكه‌ ده‌بیسترێ.نه‌خێر بێگومان هیچ جۆره‌ دژیه‌ك نییه‌، چوونكه‌ گۆڕان و هه‌ر حزبێكی دیكه‌ كه‌ كاری سیاسیی ده‌كه‌ن ئامانجیان ئه‌وه‌یه‌ بێنه‌ حكوومه‌ت و به‌رنامه‌ی سیاسیی خۆیان جێبه‌جێ بكه‌ن.ئه‌نجامه‌كان ده‌ركه‌وتن، گۆڕان هێزی دووه‌مه‌، به‌ڵام مه‌رج نییه‌ پارتی به‌شداریی پێ بكا له‌ حكوومه‌ت.چوونكه‌ ئه‌وه‌ حزبی براوه‌ (یان كوتله‌ی زۆرینه‌ی پارله‌مانه‌ بڕیار ده‌دا حكوومه‌ت له‌گه‌ڵ كێ دروست ده‌كا)، واته‌ به‌ ده‌ست گۆڕان نییه‌ به‌شداریی حكوومه‌ت ده‌كا یان نا، به‌ڵكو به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌ ویستی كوتله‌ی زۆرینه‌وه‌.
ستیڤان: یه‌كێتی باس له‌وه‌ ده‌كا له‌ سلێمانی ته‌زویرێكی زۆری لێكراوه‌ له‌ لایه‌ن گۆڕانه‌وه‌ و هه‌روه‌ها به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌، تۆچۆن ده‌ڕوانیته‌ ئه‌م پرسه‌؟
هێمن میرانی: من له‌ كوردستان دوورم و وه‌ك ئێوه‌ گوێم له‌ هه‌ندێ ده‌نگوباسی ته‌زویر بووه‌، به‌ڵام وه‌كو له‌ دووره‌وه‌ چاودێریم كردووه‌، هه‌ست ده‌كه‌م ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ به‌ به‌راورد به‌وانه‌ی دیكه‌ له‌ باشترین هه‌ڵبژاردنه‌كانی كوردستانه‌، هه‌ڵبه‌ت ده‌شێ پێشێلكاریی و ته‌زویر لێره‌ و له‌وێ كرابن كه‌ من زانیاریی پشت راستكه‌ره‌وه‌م لا نییه‌.
ستیڤان: سه‌ركه‌وتووی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن پارتی و گۆڕان بوون، یه‌كێتی و یه‌كگرتوو پاشه‌كشه‌یان كردووه‌، پێتوایه‌ بۆچی جگه‌ له‌ یه‌كێتی یه‌كگرتووش پاشه‌كشه‌ی كردووه‌؟.
هێمن میرانی: زانیاریم له‌سه‌ر ده‌نگه‌كانی یه‌كگرتوو نییه‌ له‌ رابردوو تا به‌وه‌ی ئێستا به‌راووردیان بكه‌م، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌كو ئێوه‌ ده‌ڵێن ده‌نگی كه‌می كردبێ ره‌نگه‌ دوو هێزه‌ هاوپه‌یمانه‌كه‌ی كه‌ گۆڕان و كۆمه‌ڵن لێیان بردبێ، بۆیه‌ یه‌كگرتووش له‌ دوای ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ده‌بێ حسابێكی دیكه‌ له‌ گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌كانیشی بكا، چوونكه‌ ئیدی ئه‌وانیش مونافسی یه‌كگرتوون و ده‌نگی لێ ده‌به‌ن.
ستیڤان: ئه‌گه‌ر یه‌كێتی ببێته‌ ئۆپۆزیسیۆن ئایا قه‌یرانی حوكمداریی له‌ هه‌رێم دروست نابێ به‌و پێیه‌ی ئاسان نییه‌ پارتی و گۆڕان بگه‌نه‌ به‌رنامه‌یه‌كی هاوبه‌ش؟.
هێمن میرانی: نه‌ك له‌به‌رئه‌وه‌ی ره‌نگه‌ پارتی و گۆڕان به‌ سانایی نه‌گه‌نه‌ رێكه‌وتن، به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی هێشتا یه‌كێتی و پارتی هێز و چه‌كداریان له‌به‌ر ده‌سته‌، پێویسته‌ بۆ ئه‌م خوله‌ش له‌ حكوومه‌ت بن، به‌و مه‌رجه‌ی فشاریان له‌سه‌ر بكرێ له‌لایه‌ن خه‌ڵك و هێزه‌كانی دیكه‌وه‌ كه‌ ئه‌م چوار ساڵه‌ قۆناغی كۆتایی یه‌كخستن و به‌ نیشتیمانیكردنی هێزه‌كانی ئاسایش و پێشمه‌رگه‌ و چه‌كدار بێ به‌ گشتیی.ئه‌گه‌ر ئۆپۆزیسیۆن به‌شداریی حكوومه‌ت بكا ده‌بێ ئه‌مه‌ بكه‌نه‌ یه‌كێك له‌ خاڵه‌ گرنگه‌كانی نێو داواكارییه‌كانیان.چوونكه‌ ئه‌و دۆخه‌ی ئێستا هه‌یه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندیی پارتی و یه‌كێتییه‌، به‌ڵام له‌ به‌رژه‌وه‌ندیی كوردستان نییه‌.
قۆناغی گواستنه‌وه‌ ناكرێ به‌و كراوه‌ییه‌ بهێڵدرێته‌وه‌.وڵاتانی رۆژهه‌ڵاتی ئه‌وروپا له‌ دوای كه‌وتنی یه‌كێتی سۆڤیه‌ت، یه‌كێتی ئه‌وروپا مه‌رجی بۆ دانان تا خۆیان له‌گه‌ڵ ئه‌و مه‌رجانه‌ بگونجێنن و ببنه‌ ئه‌ندامی یه‌كێتی ئه‌وروپا، ئه‌و مه‌رجانه‌ش سه‌قفی زه‌مه‌نیان هه‌بوو.كوردستان له‌ ژێر فشاری لایه‌نێكی دیاریكراو نییه‌ و مه‌رجی نێوده‌وڵه‌تی روونی له‌سه‌ر نه‌چه‌سپاوه‌، بۆیه‌ پارتی و یه‌كێتی خه‌مساردن له‌ تێپه‌ڕاندنی قۆناغی گواستنه‌وه‌ و به‌هێزكردنی داموده‌زگا نیشتیمانییه‌كان له‌ كوردستان.
ستیڤان: چاودێرانی سیاسی ده‌ڵێن چه‌ند ساڵی داهاتوو گۆڕه‌پانی سیاسیی ده‌كه‌وێته‌ ده‌ستی گۆڕان و پارتی.یه‌كێتی و ئیسلامییه‌كان له‌ په‌ڕاوێزدا رۆڵ ده‌بینن.چۆن سه‌یری ئه‌م بۆچوونه‌ ده‌كه‌یت؟.
هێمن میرانی: له‌ ئێستادا هه‌ر ئه‌و پێنج هێزه‌ كاریگه‌رن كه‌ له‌ 2009یش كاریگه‌ر بوون ته‌نیا به‌ جێگۆڕكێی ریزبه‌ندیی نێوان یه‌كێتی و گۆڕان.كێ ئیداره‌ی وڵات ده‌كا و كێش ده‌بێته‌ چاودێر، ئه‌وه‌ رێكه‌وتن و هاوپه‌یمانێتیه‌ سیاسییه‌كان بۆ دامه‌زراندنی حكومه‌تی نوێ بڕیاری له‌سه‌ر ده‌ده‌ن.

ئه‌و بابه‌تانه‌ی له‌ کوردستان نێت دا بڵاوده‌کرێنه‌وه‌، بیروبۆچوونی خاوه‌نه‌کانیانه‌، کوردستان نێت لێی به‌رپرسیار نییه‌.

Wednesday 30 October 2013

یادەوەرییەکانی ئینگلستان
هێمن میرانی
ئەم ناونیشانە گۆشەیەکی هەفتانەیە و لە رۆژنامەی خەبات هەموو چوارشەمەیەک بڵاو دەبێتەوە...
گۆشەی یەکەم



یاده‌وه‌رییه‌كانى ئینگلیستان
به‌رایی
هێمن میرانى
به‌ر له‌و سه‌فه‌ره‌ى ئێستا، ته‌نیا توركیا و ئه‌رده‌نم بینیى بوو، ئه‌ویش بینینێكى ئاوا نا كه‌ شاره‌زاییم بداتىَ. بۆ گه‌نجێكى وه‌كو من كه‌ بۆ خوێندن له‌ سێپته‌مبه‌رى 2011 ه‌وه‌ له‌ چوارچێوه‌ى به‌رنامه‌ى تواناسازى مرۆیی كوردستان هاتومه‌ته‌ به‌ریتانیا، مانه‌وه‌ لێره‌ پرِه‌ له‌ ئه‌زموون و بینینى شتى نوێ. هێشتا له‌ نیوه‌ى رێگاین و زۆر شتى دیكه‌ ماوه‌ بیبینین و ئه‌زموونى بكه‌ین. شته‌كان به‌ جۆرێك جیاوازن كه‌ دیدمان بۆ زۆر شت ده‌گۆرِێ، بیركردنه‌وه‌ى پێشوومان له‌ ژیان لێره‌، روانینمان بۆ زۆر بابه‌ت پێویستى به‌ پێداچوونه‌وه‌ ده‌بێ. جا بۆ ئه‌وه‌ى هاوكارى ئه‌و خوێنه‌رانه‌ بكه‌م كه‌ هێشتا بۆ ژیان رێیان نه‌كه‌وتۆته‌ ئه‌وروپا به‌ گشتى و به‌ریتانیا به‌ تایبه‌ت، ئه‌وانه‌ى ته‌نیا له‌ رێى شاشه‌كانى ته‌له‌فزیۆنه‌وه‌ یان به‌ زۆر باش یان به‌ زۆر خراپ ئاشناى ئێره‌ن، به‌ پێویستم زانى گۆشه‌یه‌كى له‌م جۆره‌ له‌ رۆژنامه‌ى ئازیزى خه‌بات ( كه‌ یه‌كێكه‌ له‌ یادگارییه‌كانى ژیانى من له‌ كوردستان به‌و پێیه‌ى بۆ ماوه‌ى نزیكه‌ى له‌ ده‌ ساڵ كارم لێ كردووه‌ ) بڵاو بكه‌مه‌وه‌. له‌م گۆشه‌یه‌ باسى فۆرمه‌ جیاجیاكانى ژیان ده‌كه‌م لێره‌، هه‌ر له‌ ژیانى به‌شى ناوخۆییه‌وه‌ بگره‌ تا ده‌گاته‌ چونه‌ قوتابخانه‌، نه‌خۆشخانه‌، لێخۆرِینى ئۆتۆمبێڵ، ژیانى تایبه‌تى هه‌ر كه‌سێك، و چه‌ندین بابه‌تى دیكه‌ كه‌ ئێمه‌ رۆژانه‌ له‌گه‌ڵیان ده‌ژین و وه‌كو مرۆڤێكى رۆژهه‌ڵاتى بیریان لێ ده‌كه‌ینه‌وه‌ و به‌ ناچارى به‌راوردیان ده‌كه‌ین. هه‌ڵبه‌ت ئامانجى ئه‌و زنجیره‌ گۆشه‌یه‌ ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌ هانى خوێنه‌رانى كورد بده‌م كه‌ وه‌كو ئێره‌ هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌ن، یان لاسایی بكه‌ینه‌وه‌، یان نه‌فره‌ت لێره‌ بكه‌ن. له‌ پاڵ ئه‌مه‌ مه‌به‌ستم نیه‌ كه‌ بارودۆخى جیاوازى وڵاتێكى وه‌كو به‌ریتانیا به‌ هه‌رێمى كوردستان به‌راورد بكه‌م كه‌ به‌ هه‌موو جۆرێك له‌ ده‌ره‌وه‌ى به‌راوردكردنه‌، به‌ڵكو بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێ وێنه‌ راست بكرێته‌وه‌ كه‌ له‌ دووره‌وه‌ چ به‌ خراپ چ به‌ چاك له‌سه‌ر ژیان له‌ ئه‌وروپا دروست كراوه‌، به‌ تایبه‌ت سه‌رده‌مێك سه‌فه‌ر بۆ ئه‌وروپا خه‌ونى به‌شێكى زۆرى گه‌نجانى كورد بوو، ته‌نانه‌ت سه‌دان گه‌نج ژیانى خۆیان له‌ رێگه‌ى هات و نه‌هاتدا به‌خت كرد و ماڵى باوكیان كاول كرد. هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وه‌ى تا ده‌توانین وه‌كو تاك به‌رپرسیارێتى ئه‌ستۆى خۆمان جێبه‌جێ بكه‌ین و سوود له‌ شته‌ جوانه‌كانى ئێره‌ وه‌ربگرین و ئه‌وه‌نده‌ى ده‌كرێ بۆ پێشخستنى وڵاتى خۆمان بیگوازینه‌وه‌.
گۆشه‌كان یاده‌وه‌رى نوسه‌رن و تا ئه‌و سنووره‌ى ده‌كرێ رووداوه‌كان وه‌كو خۆیان ده‌خه‌نه‌ سه‌ر كاغه‌ز. من دوو ساڵ و چه‌ند مانگێكه‌ لێره‌ ده‌ژیم، بۆیه‌ هێشتا زۆر شت ماوه‌ بیزانم و زۆر ده‌رگا ماوه‌ لێى بچمه‌ ژووره‌وه‌، ئه‌وه‌ى هه‌یه‌ بیره‌وه‌رى ئه‌و دوو ساڵه‌یه‌ و مه‌رج نیه‌ له‌گه‌ڵ روانگه‌ى خه‌ڵكى دیكه‌ كه‌ لێره‌ ده‌ژین یان زانیاریان له‌سه‌ر ژیانى ئێره‌ هه‌یه‌ یه‌ك بگرێته‌وه‌.
ئومێدى گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بتوانم له‌و ده‌لاقه‌یه‌وه‌ خزمه‌تى خوێنه‌رى كورد بكه‌م، له‌م رێگه‌یه‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانى خۆم هه‌م له‌ گه‌ڵ خه‌بات و له‌گه‌ڵ خه‌ڵكى خۆم په‌ره‌ پێبده‌م. له‌ به‌راییه‌وه‌ سوپاس بۆ ئازیزانم له‌ رۆژانى خه‌بات و چاوه‌رِى ده‌كه‌م خوێنه‌ران له‌ سه‌رنجه‌كانیان ئاگادارم بكه‌نه‌وه‌.
hmerany@yahoo.com <mailto:hmerany@yahoo.com>

Thursday 10 October 2013


دیمانه‌ى گۆڤارى شه‌پۆڵ لە گەڵ هێمن میرانی

شەپۆڵ/ بۆچى یه‌كێتى تووشى پاشه‌كشه‌یه‌كى به‌رچاو بوو له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ و بوو به‌ حزبى سێیه‌م؟
هێمن میرانى:
به‌ بڕواى من یه‌كێتى له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ دووچارى پاشه‌كشێ نه‌بووه‌، به‌ڵكو له‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانى 25 ى ته‌موزى 2009 یه‌كێتى به‌ جیابوونه‌وه‌ى باڵى نه‌وشیروان مسته‌فا و دروستكردنى بزوتنه‌وه‌ى گۆڕان ئه‌و نه‌خۆشیه‌ى به‌سه‌ر هات كه‌ له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ئاكامه‌كانى ده‌ركه‌وتن. گۆران له‌سه‌ر لاشه‌ى یه‌كێتى له‌ هه‌ڵبژاردنى پێشوو 25 كورسى پارله‌مانى برد، یه‌كێتیش له‌ به‌شى پارتى كورسیه‌كانى خۆى به‌ ده‌ست هێنا چونكه‌ ئه‌و كات پارتى و یه‌كێتى به‌ یه‌ك لیستى هاوبه‌ش بوون و سیستمه‌كه‌ش داخراو بوو، واته‌ نه‌زانرا حه‌جمى راسته‌قینه‌ى پارتى و یه‌كێتى چه‌نده‌. ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ به‌ رێژه‌یى هه‌ر حزبێكى خسته‌ سه‌ر حه‌جمى راسته‌قینه‌ى خۆى. بۆیه‌ به‌ بڕواى من یه‌كێتى له‌م هه‌ڵبژاردنه‌ نه‌دۆڕاوه‌، به‌ڵكو ئه‌و ده‌نگانه‌ى هێناوه‌ كه‌ ده‌بوایه‌ له‌ 2009 به‌ هۆى جیابوونه‌وه‌ى باڵى نه‌وشیروان مسته‌فا بیهێنابوایه‌.



شەپۆڵ/ غیابى مام جه‌لال تا چه‌ند رۆڵى هه‌بووه‌ له‌سه‌ر پاشه‌كشه‌ى یه‌كێتى كه‌ له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا به‌ زه‌قى ده‌ركه‌وت؟
هێمن میرانى: كه‌س ناتوانى رۆڵى گه‌وره‌ و كاریگه‌رى سه‌رۆك مام جه‌لال له‌ عێراق و كوردستان و بۆ ناو یه‌كێتى نادیده‌ بگرێ، ون بوونى ئه‌و له‌ شانۆى سیاسى كاریگه‌رى گه‌وره‌ى له‌سه‌ر زۆر بابه‌ت هه‌بووه‌، بێگومان دۆخى ناوخۆیی یه‌كێتى یه‌كێكه‌ له‌و پرسانه‌. ئه‌و فره‌ لێدوان و جه‌مسه‌ر و هه‌ندێ جار دیده‌ ته‌واو دژ به‌ یه‌كانه‌ى مه‌كته‌ب سیاسیه‌كان و هه‌ندێ ئه‌ندامانى سه‌ركردایه‌تى، یان ئه‌نجومه‌نى ناوه‌ند له‌ ساڵى رابردوو نواندویانه‌ هۆكارى یه‌كه‌م بێ مام جه‌لالیه‌. به‌ڵام بۆ ئه‌نجامى هه‌ڵبژاردن ره‌نگه‌ كاریگه‌ریه‌كى رێژه‌یى بچووكى هه‌بوو بێ، به‌ڵام وه‌كو له‌ سه‌ره‌وه‌ ئاماژه‌م بۆ كرد به‌ بڕواى من یه‌كێتى به‌ رێژه‌یى ده‌نگى راسته‌قینه‌ى حه‌جمى ئێستاى خۆى هێناوه‌.

شەپۆڵ/ به‌شێك له‌ كادره‌ پێشكه‌وتووه‌كانى یه‌كێتى داواى ده‌ست له‌كار كێشانه‌وه‌ى ئه‌ندامانى مه‌كته‌ب سیاسى ده‌كه‌ن، ئایا ئه‌م هه‌نگاوه‌ یه‌كێتى ده‌كاته‌وه‌ به‌ ره‌قه‌مێكى دیارى نێو گۆڕه‌پانه‌كه‌؟
هێمن میرانى: لاواز بوونى یه‌كێتى به‌ ته‌نیا په‌یوه‌ست نیه‌ به‌ ئه‌داى ئه‌و چه‌ند ئه‌ندام مه‌كته‌ب سیاسیه‌ى سه‌روكارى حزبه‌كه‌ ده‌كه‌ن، هه‌رچه‌نده‌ به‌شێكى دیارى به‌رپرسیارى هه‌ڵده‌گرن و خۆشیان باسیان كردووه‌، به‌ڵكو وه‌كو باسم كرد باڵێكى گه‌وره‌ى یه‌كێتى شكا. نه‌وشیروان مسته‌فا ئه‌ندامێكى ئاسایی یه‌كێتى نه‌بوو كه‌ واز بێنێ و یه‌كێتى ته‌ندروست بمێنێته‌وه‌، بێگومان ئه‌وه‌ى خوێندنه‌وه‌ى بۆ مێژووى یه‌كێتى و چۆنیه‌تى دروست بوونى و ده‌ورى سه‌رۆك مام جه‌لال و نه‌وشیروان مسته‌فا هه‌بێ، ده‌بێ بزانێ كه‌ نه‌وشیروان مسته‌فا ژماره‌یه‌كى ئێجگار قورسى ناو یه‌كێتى بووه‌، جیابوونه‌وه‌ى گورزێكى كه‌مه‌ر شكێن بوو بۆ یه‌كێتى. بۆیه‌ ئاسان نیه‌ ته‌نانه‌ت به‌ لابردنى ته‌واوى ئه‌ندامانى مه‌كته‌بى سیاسیش یه‌كێتى ببێته‌وه‌ هێزه‌كه‌ى جاران. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ شتێكى سروشتیه‌ كه‌ حزب روو به‌رووى شكست و هه‌ڵسانه‌وه‌ ببێته‌وه‌، به‌ بڕواى من ئێستاش یه‌كێتى ژماره‌یه‌كى قورسه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ى ئێوه‌ ده‌یڵێن كه‌ كێبڕكێ له‌سه‌ر هێزى یه‌كه‌م بكا، كارێكى ئاسان نیه‌ كه‌ دوو هێزى دیكه‌ى گه‌وره‌ له‌ گۆره‌پانه‌كه‌ هه‌ن كه‌ پارتى و گۆڕانه‌.

شەپۆڵ/ له‌ ئێستادا گۆڕان ده‌یه‌وێت به‌شدار بێ له‌ ده‌سه‌ڵات، ئایا پێتوایه‌ ئه‌مه‌ هه‌نگاوێكى دروسته‌؟ ئایا ئه‌مه‌ ناكۆك نیه‌ به‌ دروشمه‌كانى پێشووى ئه‌و حزبه‌ كه‌ باسى گۆڕینى سیستمى سیاسى ده‌كرد؟
هێمن میرانى: روون نیه‌ گۆڕان چۆن ده‌یه‌وێ به‌شدار بێ له‌ حكومه‌ت، چونكه‌ په‌یامى جۆراو جۆر و هه‌ندێ جار دژ به‌ یه‌ك له‌ لایه‌ن سه‌ركرده‌كانیان ده‌رباره‌ى ئاینده‌ى سیاسى بزوتنه‌وه‌كه‌یان بۆ چوار ساڵى دیكه‌ ده‌بیسترێ. نه‌خێر بێگومان هیچ جۆره‌ دژیه‌ك نیه‌، چونكه‌ گۆران و هه‌ر حزبێكى دیكه‌ كه‌ كارى سیاسى ده‌كه‌ن ئامانجیان ئه‌وه‌یه‌ بێنه‌ حكومه‌ت و به‌رنامه‌ى سیاسى خۆیان جێبه‌جێ بكه‌ن. ئه‌وه‌ ئه‌نجامه‌كان ده‌ركه‌وتن، گۆڕان هێزى دووه‌مه‌، به‌ڵام مه‌رج نیه‌ پارتى به‌شدارى پێ بكا له‌ حكومه‌ت. چونكه‌ ئه‌وه‌ حزبى براوه‌ ( یان كوتله‌ى زۆرینه‌ى پارله‌مانه‌ بڕیار ده‌دا حكومه‌ت له‌ گه‌ڵ كێ دروست ده‌كا)، واته‌ به‌ ده‌ست گۆڕان نیه‌ كه‌ به‌شدارى حكومه‌ت ده‌كا یان نا، به‌ڵكو به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌ ویستى كوتله‌ى زۆرینه‌وه‌.

شەپۆڵ/ یه‌كێتى باس له‌وه‌ ده‌كا له‌ سنوورى پارێزگاى سلێمانى ته‌زویرێكى زۆرى لێكراوه‌ له‌ لایه‌ن گۆڕانه‌وه‌ و هه‌روه‌ها به‌ پێچه‌وانه‌شه‌وه‌، تۆچۆن ده‌ڕوانیته‌ ئه‌م پرسه‌؟
هێمن میرانى: من له‌ كوردستان دوورم و وه‌كو ئێوه‌ گوێم له‌ هه‌ندێ ده‌نگوباسى ته‌زویر بووه‌، به‌ڵام وه‌كو له‌ دووره‌وه‌ چاودێریم كردووه‌، هه‌ست ده‌كه‌م ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ به‌ به‌راورد به‌وانه‌ى دیكه‌ له‌ باشترین هه‌ڵبژاردنه‌كانى كوردستانه‌، هه‌ڵبه‌ت ده‌شێ پێشێلكارى و ته‌زویر لێره‌ و له‌وێ كرابن كه‌ من زانیارى پشت راستكه‌ره‌وه‌م لا نیه‌.
شەپۆڵ/ سه‌ركه‌وتووى پرۆسه‌ى هه‌ڵبژاردن پارتى و گۆڕان بوون، یه‌كێتى و یه‌كگرتوو پاشه‌كشه‌یان كردووه‌، پێتوایه‌ بۆچى جگه‌ له‌ یه‌كێتى یه‌كگرتووش پاشه‌كشه‌ى كردووه‌ به‌ ده‌یان هه‌زار ده‌نگ؟
هێمن میرانى: زانیاریم له‌سه‌ر ده‌نگه‌كانى یه‌كگرتوو نیه‌ له‌ رابردوو تا به‌وه‌ى ئێستا به‌راوردیان بكه‌م، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌كو ئێوه‌ ده‌ڵێن ده‌نگى كه‌مى كردبێ ره‌نگه‌ دوو هێزه‌ هاوپه‌یمانه‌كه‌ى كه‌ گۆڕان و كۆمه‌ڵن لێیان بردبێ، بۆیه‌ یه‌كگرتووش له‌ دواى ئه‌م هه‌ڵبژاردنه‌ ده‌بێ حسابێكى دیكه‌ له‌ گه‌ڵ هاوپه‌یمانه‌كانیش بكا، چونكه‌ ئیدى ئه‌وانیش مونافسى یه‌كگرتوون و ده‌نگى لێ ده‌به‌ن.
شەپۆڵ/  پێتوایه‌ یه‌كێتى بتوانێت ببێته‌ ئۆپۆزیسیۆن؟ ئه‌گه‌ر یه‌كێتى ببێته‌ ئۆپۆزیسیۆن ئایا قه‌یرانى حوكمدارى له‌ هه‌رێم دروست نابێ به‌و پێیه‌ى ئاسان نیه‌ پارتى و گۆڕان بگه‌نه‌ به‌رنامه‌یه‌كى هاوبه‌ش؟
هێمن میرانى: نه‌ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ره‌نگه‌ پارتى و گۆڕان به‌ سانایى نه‌گه‌نه‌ رێكه‌وتن، به‌ڵكو له‌به‌ر ئه‌وه‌ى هێشتا یه‌كێتى و پارتى هێز و چه‌كداریان له‌به‌ر ده‌سته‌، پێویسته‌ بۆ ئه‌م خوله‌ش له‌ حكومه‌ت بن، به‌و مه‌رجه‌ى فشاریان له‌سه‌ر بكرێ له‌ لایه‌ن خه‌ڵك و هێزه‌كانى دیكه‌وه‌ كه‌ ئه‌م چوار ساڵه‌ قۆناغى كۆتایی یه‌كخستن و به‌نیشتیمانى كردنى هێزه‌كانى ئاسایش وپێشمه‌رگه‌ و چه‌كدار بێ به‌ گشتى. ئه‌گه‌ر ئۆپۆزیسیۆن به‌شدارى حكومه‌ت بكا ده‌بێ ئه‌مه‌ بكه‌نه‌ یه‌كێك له‌ خاڵه‌ گرنگه‌كانى نێو داواكارییه‌كانیان. چونكه‌ ئه‌و دۆخه‌ى ئێستا هه‌یه‌ له‌ به‌رژه‌وه‌ندى پارتى و یه‌كێتیه‌ به‌ڵام له‌ به‌رژه‌وه‌ندى كوردستان نیه‌. قۆناغى گواستنه‌وه‌ ناكرێ به‌و كراوه‌ییه‌ بهێڵدرێته‌وه‌. وڵاتانى رۆژهه‌ڵاتى ئه‌وروپا له‌ دواى كه‌وتنى یه‌كێتى سۆڤیه‌ت، یه‌كێتى ئه‌وروپا مه‌رجى بۆ دانان تا خۆیان له‌گه‌ڵ ئه‌و مه‌رجانه‌ بگونجێنن و ببنه‌ ئه‌ندامى یه‌كێتى ئه‌وروپا، ئه‌و مه‌رجانه‌ش سه‌قفى زه‌مه‌نیان هه‌بوو. كوردستان له‌ ژێر فشاری لایه‌نێكى دیارى كراو نیه‌ و مه‌رجى نێوده‌وڵه‌تى روونى له‌سه‌ر نه‌چه‌سپاوه‌، بۆیه‌ پارتى و یه‌كێتى خه‌مساردن له‌ تێپه‌ڕاندنى قۆناغى گواستنه‌وه‌ و به‌هێزكردنى داموده‌زگا نیشتیمانییه‌كان له‌ كوردستان.
شەپۆڵ/ چاودێرانى سیاسى ده‌ڵێن چه‌ند ساڵى داهاتوو گۆڕه‌پانى سیاسى ده‌كه‌وێته‌ ده‌ستى گۆڕان و پارتى. یه‌كێتى و ئیسلامییه‌كان له‌ په‌راوێزدا رۆڵ ده‌بینن. تۆ چۆن سه‌یرى ئه‌م بۆچوونه‌ ده‌كه‌یت؟
هێمن میرانى: له‌ ئێستادا هه‌ر ئه‌و پێنج هێزه‌ كاریگه‌رن كه‌ له‌ 2009یش كاریگه‌ر بوون ته‌نیا به‌ جێگۆڕكێى ریزبه‌ندى نێوان یه‌كێتى و گۆڕان. كێ ئیداره‌ى وڵات ده‌كا و كێش ده‌بێته‌ چاودێر، ئه‌وه‌ رێكه‌وتن و هاوپه‌یمانێتیه‌ سیاسییه‌كان بۆ دامه‌زراندنى حكومه‌تى نوێ بڕیارى له‌سه‌ر ده‌ده‌ن.

 ............
بە خێر بێن و سوپاس بۆ سەرنجەکانتان
www.facebook.com/hemn2011

Friday 5 July 2013

ئاسایشی خۆراک و شۆڕشی سەوز


ئاسایشی خۆراک و شۆڕشی سەوز
هێمن میرانی
یەکێک لەو هەڕەشانەی ژیانی مرۆڤایەتی دەخەنە بەر مەترسی لە سەدەی بیست و یەکدا کەمی خۆراکە. ژمارەی دانیشتوانی گۆی زەوی لە بەرزبوونەوەیەکی خێرادایە و بەرهەم هێنانی خۆراکیش بۆ ئەو ژمارە زۆرە پێویستی بە هەماهەنگی و هاوکاری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی هەیە. لە بیست ساڵی داهاتوو پێداویستیەکانی خۆراک دوو بەرامبەر دەبنەوە. لە خوارەوە لینکی دەکیومێنتاریەک بڵاو دەکەمەوە کە تەلەفزیۆنی BBC بە ناوی ئایندەی خۆراک The Future of Food 

بە زنجیرە بڵآوی کردۆتەوە.

بۆ ئەوەی بەشدار بین لە چارەسەرکردنی ئەو تەنگەژەیە، دەبێ هەر یەکەمان لە شوێنی خۆی و بە گوێرەی دەرفەت بەشدار بێ لە دابین کردنی خۆراکدا. لە بەریتانیا دوو ئافرەت لە باخچەی خۆیانەوە دەستیان پێکرد و ئێستا بە راکێشانی سەرنجی خەڵک و بەشداری پێکردنیان، خۆراکی گوندێک لە سەوزە و هەندێ جۆری میوە و دانەوێڵە دابین دەکەن. هەروەها حکومەت دەبێ پلانێکی ستراتیجی روونی بۆ شۆڕشی سەوز Green revolution ئامادەبکا و پرۆسەی نەمام ناشتن و بەرئاوکردنی ئەو زەویانەی بە کەڵکی بەروبووم دێن دەست پێ بکا.
پرسیاری گرنگ ئەوەیە کە ئێمە لە کوردستان وێڕای ئەوەی ئاوێکی زۆری سەر زەویمان هەیە و چەندین دەشتی فراوانمان هەیە کە ئەگەر بەرئاو بکرێن دەتوانن خۆراکی هەموو عێراقیش بدەن، چەندە کراونەتە خەمی حکومەت. ئایا حکومەتی هەرێم بە جددی ئاسایشی خۆراکی کوردستانی کردۆتە ئەولەویەتی بەرنامەکانی خۆی؟ لە کاتێک هەموومان دەزانین کە ئێستا لە ماستاوەوە بگرە تا تەماتە و خیار لە سوریا و ئێران و تورکیا دێتە کوردستان و ئەوەی پێی دەگوتری پشت بە خۆبەستنSelf-sufficiency لە ئاستێکی نزمدایە و جوتیارەکانی کوردستان ناتوانن بەرهەمی خۆماڵی بۆ هەموو وەرزێک و بە ئاستی پێویست دابین بکەن. بۆ بیرێک لەو پاروە نەکەینەوە کە رۆژ بە رۆژ تێچووی ئامادەکردنی گران دەبێ... من وەکو کۆنە جوتیارێک، دەزانم کە ئەرکەکانی جوتیاری چەند سەختە، بۆیە حکومەت لە بارودۆخی ئاوادا دەبێ بە بەرنامەیەکی نیشتیمانی فراوانەوە تەدەخول بکا و شۆڕشی سەوز و نان دەست پێ بکا.

The Future of Food
https://www.youtube.com/watch?v=XiPuCSGo_wo

دیوانی وه‌زاره‌تی ناوخۆ: ئەو شوێنانەی کامێرای 'پۆینت تو پۆینت'یان تێدایە 90% رووداوی هاتووچۆ تێیاندا کەمبووەتەوە

به‌ڕێوه‌به‌ری گشتیی دیوانی وه‌زاره‌تی ناوخۆی هەرێمی کوردستان دەڵێت، "زۆرینەی تاوان و دزیکردنەکان بە ماتۆڕسکیلی بێ سەرەتا ئەنجام دەدرێن&...